LTS:
Nhân dịp 60 năm ngày Stalin qua đời (5 tháng 3, 1953), xin giới thiệu
bài viết mang tựa đề “Chiếc trường kỷ của quỷ sứ - Năm ngày hấp hối của
Joseph Stalin” của Thierry Lentz, được đăng trong tập sách “Những ngày
cuối cùng của các nhà độc tài” do nhà sử học tên tuổi Diane Ducret và
nhà báo Emmanuel Hecht của tuần báo L'Express xuất bản tháng 10, 2012.
Ðộc đoán, tàn bạo và xảo quyệt, nhà độc tài của đất nước Xô Viết chết
đi trong cô độc, như ông ta đã sống. Ðây là sự trả thù của số phận cho
những tội ác khủng khiếp mà ông ta đã gây ra.
Tranh vẽ chân dung Josef Stalin. (Hình:MIKHAIL MORDASOV/AFP/Getty Images)
Stalin luôn đi ngủ rất muộn, và không có ai dám đánh thức ông dậy
trước khi chính ông ta quyết định là ngủ như thế đã no nê. Từ các vệ sĩ,
những người giúp việc cho đến quản gia, không ai có quyền bước vào
phòng nếu không được gọi. Ông thường ngủ đến tận 10 hay 11 giờ sáng.
Cũng như tất cả những gì liên quan đến ông ta, giấc ngủ của đồng chí
Stalin là bất khả xâm phạm.
Ở tuổi 73, vojd (người hướng đạo, lãnh tụ) vẫn làm việc 15 đến 16
tiếng đồng hồ mỗi ngày. Là tổng bí thư đảng và chủ tịch Hội đồng Bộ
trưởng, ông lãnh đạo Liên Bang Xô Viết với bàn tay sắt, trong không khí
thanh trừng thường trực. Ông nắm mọi thứ, muốn biết tất cả, đọc và ghi
chú một lượng báo cáo khổng lồ, dự vô số cuộc họp, thảo ra các thông
cáo, chỉnh sửa các bài báo, viết lại các sách về lịch sử và tiếp tục
soạn thảo các lý luận chính trị. Stalin chỉ đạo cách xử sự, những quyết
định của các đại sứ cũng như lãnh đạo các đảng anh em, và những ai không
chịu nghe lời “tư vấn” của ông thì hãy coi chừng!
Tổng Bí Thư Tiệp Khắc Rudolf Slansky và hai người phó của ông đã bị
treo cổ trước đó vài tháng vì đã quên điều ấy. Một chiến dịch tương tự
cũng diễn ra ở Ba Lan, nhắm vào các phụ tá người Do Thái của Tổng Bí Thư
Boleslaw Bierut. Xa hơn về phương Nam, những tay bắn tỉa của Stalin
chuẩn bị ám sát Thống Chế Tito, nhà lãnh đạo Nam Tư dám vùng vẫy để
thoát khỏi vòng ảnh hưởng của Matxcơva.
Giữa bấy nhiêu âu lo và “dự án”, trong cái đế quốc mênh mông và bấy
nhiêu nhiệm vụ, đôi khi Stalin cũng dành chút thì giờ cho những vấn đề
nhỏ nhặt. Có khi chính tay ông viết thư trả lời cho một nhà giáo bất mãn
với cấp trên, hay một công nhân đang cần một lời khuyên.
Theo thói quen thời trẻ và chủ trương đạm bạc của chính quyền
Bôn-sê-vích, dù tự cho phép mình nhận vô số danh hiệu và huy chương,
mang chức vụ thống chế và sự tôn sùng lãnh tụ tột đỉnh, Stalin vẫn ăn
mặc rất giản dị, với những bộ quần áo đơn sơ, chiếc nón kết cũ và đôi
giày bốt đã sờn. Ðôi khi ông mặc nguyên quần áo, ngủ quên suốt đêm trên
chiếc ghế sofa. Tuy vậy ông không hề từ chối các nghi thức và đội ngũ
cận vệ hùng hậu. Bởi vì đồng chí Stalin mắc bệnh hoang tưởng. Ông rất sợ
hãi cái chết.
Ngay cả trong hành lang điện Kremli, ông ta chỉ di chuyển khi có cả
một đội ngũ cận vệ đi phía trước và phía sau hộ vệ. Khi đi ra ngoài, ông
sử dụng ba chiếc xe hơi, trong đó có hai chiếc nhằm đánh lạc hướng. Chỉ
có những đầu bếp trung thành mới được nấu ăn cho ông, và các chai rượu
đặt trên bàn phải còn nguyên nắp. Văn phòng của ông trong dinh thự chính
phủ được coi như nhà ở thực thụ, một datcha (nhà nghỉ) rộng mênh mông
và tiện nghi ở Kountsevo là những ngôi đền thánh được giám sát chặt chẽ,
được bảo vệ bởi những cận vệ đã qua chọn lựa gắt gao, và chỉ nhận lệnh
trực tiếp từ Stalin.
Nếu vào cuối ngày Stalin muốn giải trí một chút ở nhà hát Bolchoi hay
trong phòng chiếu phim của điện Kremli, thì luôn có những người tâm đầu
ý hợp trong chính phủ đi kèm. Bây giờ là Beria, Malenkov, Khrouchtchev
và Boulganine, sau khi đã xa rời Molotov, Mikoian hay Kaganovitch. Nhóm
này tạo thành một thứ “Bộ Chính Trị cơ động”, sau khi những phiên họp
toàn thể của Bộ Chính Trị - thường gồm khoảng hai chục thành viên - ngày
càng thưa thớt dần.
Những buổi tối như thế nhất thiết phải kết thúc tại Kountsevo, cách
điện Kremli nửa tiếng đồng hồ. Từ đầu cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại,
lãnh tụ hiếm khi ăn tối và ngủ ở nơi nào khác, trừ những lúc đi nghỉ ở
Sotchi. Về khuya, khi các vị khách đã quay về Matxcơva, Stalin nghỉ ngơi
đôi khi ở một trong những căn phòng của mình, đôi khi trên chiếc ghế
dài ở một trong những phòng khách.
Tối Thứ Bảy 28 tháng 2 năm 1953, hoạt cảnh bất di bất dịch ấy lại tái
diễn. Suốt cả ngày tại Datcha, Stalin đọc các báo cáo, nói chuyện với
các cận vệ, đi dạo trong khu vườn tuyết phủ rồi thư giãn bằng cách tắm
hơi.
Nổi tiếng là người lực lưỡng và dẻo dai, thực ra các mạch máu ông đã
lão hóa và bắt đầu cảm nhận được hậu quả. Tất cả những người thân cận
ghi nhận là ông bỗng già hẳn đi từ khi chiến tranh chấm dứt. Tuy nhiên
ít ai biết được là Stalin đôi khi ngất xỉu vì lao lực, ông bị thấp khớp
và trầm trọng hơn là một chứng bệnh ở não đã ảnh hưởng đến tính tình của
ông (vốn ngày càng tồi tệ hơn), gây ra những giây phút lú lẫn. Việc
chẩn đoán này và lời khuyên của các bác sĩ là nên nghỉ ngơi, đã gây một
tác động bất ngờ nơi vị lãnh tụ già nua: Các y bác sĩ giờ đây bị nằm
trong tầm ngắm của Stalin.
Vào cuối buổi chiều, Stalin đến điện Kremli và gặp bốn đồng chí quen
thuộc, trong đó có thêm Thống Chế Vorochilov - một trong số hiếm hoi
những lãnh đạo quân đội còn được ông ưu ái, chứ không dám nói là cảm
tình. Một cuộc họp khoảng hai mươi người chấm dứt hoạt động chuyên môn
trong ngày. Sau đó sáu lãnh đạo cao cấp xem phim: Stalin tự cho là một
chuyên gia về nghệ thuật thứ bảy, và ưa thích một bộ phim mà mọi người
buộc phải khen ngợi.
Vào khoảng 23 giờ, Vorochilov trở về nhà trong khi những người khác
đi đến Kountsevo, nơi một bữa ăn tối tuyệt vời với rượu vang ngon từ
Gruzia đang chờ đợi họ.
Như thường lệ, đó là một buổi tối nghiêm túc và vui nhộn. Vị “Sa
Hoàng đỏ” muốn có không khí vui tươi trong nhà, cho dù lúc đó có những
ưu tư gì đi nữa. Người ta đề cập một ít về kinh tế, và nhiều hơn một tí
về chiến tranh Triều Tiên. Nhưng chủ đề chính, giống như nhiều tuần qua,
là một “âm mưu phản loạn” mới mà thủ lãnh không ngần ngại đấu tranh một
cách cố chấp, hiệu quả như thói quen xưa nay. Một vụ thanh trừng mới đã
được lên kế hoạch.
Lần này, “vụ mưu phản” được cho là một băng nhóm bác sĩ cầm đầu -
nhóm “phản động” này là cánh tay vũ trang của “bọn vận động hậu trường
quốc tế người Do Thái” được Hoa Kỳ giật dây. Và vì Stalin chưa bao giờ
hà tiện về danh sách “bọn nổi dậy”, “kẻ phản bội” và những “con chó dại”
khác mà việc trừ khử theo ông ta là cần thiết, số phận tệ hại nhất đang
chờ đợi những nghi can chủ chốt. Tuy họ đều xuất thân từ những gia đình
Xô Viết gương mẫu, nhưng có thể những “kẻ giật dây” người Mỹ gốc Do
Thái đã thuyết phục được họ trở mặt, đầu độc những nhân vật ưu tú của
cuộc cách mạng - mà theo điệp khúc của chính quyền thì đang trên đường
chiến thắng.
Sau những vụ bắt giữ và hỏi cung đầu tiên, người ta chuẩn bị một
phiên tòa công khai mới mà ai cũng biết sẽ diễn ra như thế nào. Các “thủ
phạm” sẽ thú tội trước mặt mọi người, tiếp theo là màn luận tội mà các
bị can đều xin được tha thứ. Và để trả giá cho tội lỗi: Một viên đạn bắn
vào ót đối với kẻ cầm đầu, lao động khổ sai cho những tên hạng hai, vợ
con, anh em ruột, anh chị em họ và bạn bè của họ. Thống chế kiêm tổng tư
lệnh quân đội Boulganine phải chuẩn bị đưa đi đày hàng loạt người... và
có thể đưa một phần lớn người Do Thái ở Liên Xô đi Kazachzstan,
Uzbekistan hay đối với những người “nguy hiểm” nhất, tống đi Xibêri.
Người ta nêu ra kế hoạch này vào đêm 28 tháng 2 rạng 1 tháng 3, 1953
hôm ấy, với ly rượu trên tay. Ðối với bốn khách mời của Stalin, chủ đề
khá là tế nhị. Họ phản đối chương trình trên không phải vì nhân đạo, mà
vì lo sợ chính mình sẽ bị thất sủng. Thường là đồng lõa, họ thừa biết
động cơ những vụ thanh trừng của Stalin: Luôn nhằm trừ khử - theo nghĩa
đen - những người bị lãnh tụ cho là kẻ cạnh tranh với mình.
Beria và Khrouchthchev rất có thể sẽ trở thành các nạn nhân liên đới
của vụ “áo choàng trắng”, theo chân Molotov - vợ ông này đã bị tra tấn
trong một căn hầm ở Loubianka. Ðương nhiên là đêm đó cũng như những đêm
khác, họ không dám nói trái ý ông chủ. Thời kỳ các hội nghị Bộ Chính Trị
trong đó người ta có thể nói tương đối khác ý Stalin, đã qua lâu rồi.
Từ nay, thậm chí họ còn không dám phiêu lưu ngay cả trong những cuộc chè
chén hàng ngày ở Kountsevo - mà các khách mời biết rất rõ là lãnh tụ
thường thay rượu vodka trong ly mình bằng nước lã, để có thể đánh giá
ngôn từ của các người khách.
Vào khoảng 4 giờ sáng, Stalin tiễn chân các khách mời đến tận những
chiếc Limousine của họ. Ông ta nhìn họ khuất dần, rồi trở về căn phòng
ấm cúng, cho các cận vệ đi nghỉ, rồi thả người trên chiếc ghế sofa trong
phòng ăn. Người ta đóng cửa lại. Ánh sáng trong ngôi nhà nghỉ lần lượt
được tắt đi.
Mặt trời đã lên cao vào sáng ngày 1 tháng 3, nhưng datcha vẫn chìm
trong im lặng. Các cận vệ chờ đợi được gọi vào. Thời gian trôi qua,
nhưng không ai lo lắng cả. Lãnh tụ có thể đã thức dậy làm việc trong
đêm, hoặc đang tập trung vào mớ hồ sơ. Ông có đầy đủ đồ ăn thức uống
trong phòng. Có thể là ông không muốn ai làm phiền.
Tuy vậy đến chiều, tâm trạng lo ngại mơ hồ có thể cảm thấy nơi những
cận vệ và phía người quản gia. Bất chợt vào khoảng 18 giờ, các nhân viên
nhận thấy một chiếc đèn ngủ trong phòng ăn vừa được bật sáng. Họ sẵn
sàng chờ đợi nhận lệnh. Nhưng mệnh lệnh vẫn chưa hề được ban ra.
Khoảng 22 giờ, một chiếc xe hơi của điện Kremli mang đến các thư từ
và hồ sơ. Trưởng đội cận vệ trực hôm ấy, Lozgatchev, vẫn còn do dự nhưng
rốt cuộc quyết định bước vào gian phòng ăn nhỏ. Khi cánh cửa được dè
dặt mở ra (lãnh tụ rất ghét bị trông thấy đang mặc đồ lót), anh hiểu vì
sao đã không được triệu đến trong ngày: Stalin nằm dài trên thảm trải
sàn, mặc chiếc áo lót mình, còn chiếc quần pyjama thì ướt đẫm nước tiểu.
Lozgatchev vội chạy đến và nhận ra Stalin vẫn còn sống, nhưng không nói
được nữa. Ðại Tá Starotsine và quản gia Boutouzova được vời đến. Người
ta đưa bệnh nhân lên chiếc ghế sofa, rồi chuyển sang một chiếc ghế dài
khác trong phòng ăn lớn, thoáng khí hơn.
Chúng ta đang ở Liên Xô vào thời kỳ Stalin. Ngay cả trong thời điểm
khẩn cấp như vậy, không có vấn đề đưa ra ý kiến cá nhân, ngay cả để làm
những gì mà tất cả những người bình thường phải làm trong trường hợp
tương tự.
Ðó là lý do vì sao thay vì gọi một bác sĩ - một việc có thể gây hậu
quả xấu trong thời điểm bị cho là có vụ âm mưu phản loạn “áo choàng
trắng” - trước tiên Lozgatchev gọi điện thoại cho thủ trưởng trực tiếp
là người đứng đầu ngành an ninh quốc gia (MGB), Ignatiev. Ông này cũng
tỏ ra thận trọng:
Trong khi Starotchine gọi điện cho Beria và Malenkov,
bản thân Ignatiev muốn núp bóng Krouchtchev. Ðến lượt Malenkov và
Krouchtchev liên lạc với Boulganine. Cả ba muốn đá trái banh qua Beria,
nhưng không gọi được cho ông này - có thể ông ta đang ở bên một trong
những cô bồ nhí. Cuối cùng, đến một tiếng đồng hồ sau đó Beria mới ra
lệnh: Ðừng làm gì cả trước khi ông ta đến Kountsevo.
(Còn tiếp)
Nguồn: Diễn đàn X-Café
No comments:
Post a Comment