VN đang trả giá cho chính sách biển quá yếu kém

Thanh Trúc, phóng viên RFA

2014-05-15

05152014-thanhtruc.mp3

 

Bản đồ Việt Nam, quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và giàn khoan dầu của Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp

AFP

Sự kiện giàn khoan HD981 của Trung Quốc, được dự tính từ lâu, nay đã đóng trụ ở Trường Sa từ ngày 2 tháng 5 này, là hệ quả tất yếu của một chính sách biển vừa yếu kém vừa hời hợt.
Ông Đỗ Thái Bình, kỹ sư đóng tàu, thành viên Hội Khoa Học Biển thành phố Hồ Chí Minh, cũng là một trong những người chủ trương Nhịp Cầu Hoàng Sa, có cuộc phỏng vấn với Thanh Trúc. Trước hết ông cho biết:
Trung Quốc trong hàng chục năm qua đã quyết tâm tiến ra biển, trong khi đó thì ở Việt Nam chính sách biển rất hời hợt và không vạch ra được một đường lối. Chiến lược biển vừa qua thực sự đã đổ vỡ. Vinashin, Vinalines, hai quả đấm mạnh để tạo ra cơ sở đóng tàu và lập ra đội tàu thương thuyền, thì hoàn toàn thất bại.
Bây giờ về mặt quân sự cũng đã có một số tàu nhưng còn cả một chiến lược biển thí dụ dùng tàu của nước nào, dùng tàu lớn, tàu ngầm Kilo hay tàu nhỏ, tất cả những vấn đề ấy trên tổng thể vẫn thể hiện một điều là Việt Nam hiện nay không có một  cái nhìn tổng quát.

Việc Trung Quốc đưa giàn khoan vào đây là công việc họ đã chuẩn bị từ lâu, họ thông báo hàng mấy năm nay rồi. Giàn này do Mỹ thiết kế sơ bộ và Trung Quốc triển khai thiết kế cụ thể. Hiện nay sau giàn 981 thì họ đang chuẩn  bị đóng giàn 982. Như vậy đây là kế hoạch thám hiểm nước sâu của họ đứng về mặt kinh tế. Đồng thời và tất nhiên khi mà giàn khoan đi tới đâu, hay là một tàu biển đi đến đâu, thì đấy là lãnh thổ di động của nước đó trên biển đi tới đó. Việt Nam bỏ lỡ quá nhiều cơ hội mà sự thất bại của Vinalines và Vinashin vừa qua đã làm cho đội tàu của chúng ta vô cùng yếu đuối.
Trúc: Ý ông muốn nhấn mạnh là từ lâu Việt Nam đã mất cảnh giác trong chính sách biển?
KS Đỗ Thái Bình: Tức là  toàn bộ cái nhìn về biển một cách tổng quát. Đáng nhẽ cơ hội phát triển đóng tàu, theo qui luật chung của đóng tàu trên toàn thế giới, ngành đóng tàu là một ngành không phải để kinh doanh lấy lời mà thực ra ở tất cả các nước đều như vậy cả, là chỉ để gây sức mạnh của quốc gia biển. Bởi vì đóng tàu đâu có lời, không nước nào đóng tàu có lời, nhưng đóng tàu phải có để xây dựng quân sự, để phục vụ cho sức mạnh của đất nước, để có phương tiện đi lại, để đánh cá vân vân… chứ còn biên độ lãi rất ít.
Thì như vậy chủ trương phát triển Vinashin mà mục đích thì hời hợt, nhìn thấy Hàn Quốc mấy Chaebol(tập đoàn)  nó thu lời được thì tưởng sẽ gia công và kiếm lời được như Hàn Quốc rồi vung một số tiền khổng lồ vào đấy, đốt cháy ngân sách. Đáng nhẽ tiền đó để phát triển toàn bộ, phát triển theo chiều sâu, không mở rộng, để xây dựng những nhà máy tiềm năng có thể đóng được các tàu dân sự như hiện Damen đã giúp cho  mấy nhà máy trên Sông Cấm thì thời gian qua với  số tiền đó ta  làm được bao nhiêu việc.

Đồng thời và tất nhiên khi mà giàn khoan đi tới đâu, hay là một tàu biển đi đến đâu, thì đấy là lãnh thổ di động của nước đó trên biển đi tới đó.
- KS Đỗ Thái Bình

Số tiền phung phí cho Vinalines cũng như vậy, để mơ tưởng một đội tàu cảnh tranh với quốc tế, hoàn toàn là một sai lầm rất lớn mà không biết là phải xây dựng một đội tàu vững chắc để phục vụ cho đất nước một cách cụ thể. Chính sách biển, theo lý thuyết Mahan của Mỹ, là một chính sách phát triển đội tàu quân sự mà thực chất  là bảo vệ thương mại. bảo vệ thương thuyền.
Thanh Trúc: Như vậy, theo ông, phát triển kinh tế biển phải đi đôi và có  liên quan chặt chẽ với vấn đề quốc phòng?
KS Đỗ Thái Bình: Việt Nam hô hào nhiều lần về vấn đề phát triển kinh tế kết hợp với quốc phòng nhưng trên thực tế thì hoàn toàn không phải như vậy. Mỗi  ông nắm một đầu rồi mỗi ông làm, thành ra là rất phung phí tài nguyên. Cái đó có lẽ là bài học đau đớn nhất. Đứng trước biển thì những người làm chính sách phải thấy đau xót là thời cơ vừa qua khó có thể trở lại được nữa.
Thanh Trúc: Trong khi đó thì Trung Quốc ráo riết thực hiện giấc mộng tiến sâu vào lãnh hải Việt Nam, đặc biệt vùng Trường Sa?
KS Đỗ Thái Bình: Vào những năm 80, khi mà đô đốc nổi tiếng của Trung Quốc là ông Lưu Hoa Thanh, đã gạt bỏ toàn bộ những lý thuyết của Mao Trạch Đông và nhảy sang lý thuyết Mahan của Mỹ, quyết tâm đưa hải quân Trung Quốc từ chỗ nước sâu (ground water)  sang chỗ nước xanh (blue water). Hiện hải quân Trung Quốc đã quyết tâm tiến ra đại dương. Trong khi đó thì chiến lược biển của Việt Nam đáng tiếc là chúng ra rất chậm chân trước thế giới về các vấn đề biển.
Thanh Trúc: Thưa ông, từ vụ HD 981 và hơn 70 chiếc tàu mà Trung Quốc bố trí quanh giàn khoan đó có phải là một hành động bất ngờ đối với Việt Nam không?
KS Đỗ Thái Bình: Giàn 981 đầu tiên sau khi đóng ở Thượng Hải thì họ đưa xuống dưới lô 6-1 phía Đông Nam Hồng Kông 320 kilô mét và họ đã khoan thử ở đấy. Lúc ấy họ đã tuyên bố sẽ tiến xuống phía Nam. Kế hoạch đó thực ra họ công bố từ lâu rồi.
Tàu của họ thì họ bố trí một đội rất nhiều loại, trong đó có các tàu giả danh là tàu cá của nhân dân, tàu kiểm ngư, tàu hải tuần rồi tàu hải cảnh. Chả cần phải nói ta cũng biết đội tàu của nó lớn thế nào rồi.
Từ lâu chúng ta cũng đã biết Hạm Đội Nam Hải, so sánh với tất cả các hạm đội khác của hải quân Trung Quốc,  thì Hạm Đội Nam Hải được tăng cường rất ghê. Chỉ huy tư lệnh của hải quân Trung Quốc cũng xuất thân từ Hạm Đội Nam Hải tức hạm đội theo dõi biển Đông có trụ sở tại trạm giang đó, cho nên lực lượng của mình nhỏ là chuyện tất nhiên thôi, mấy cái vừa rồi chỉ lớn nhất vào khoảng 4.000 tấn thôi.
Thanh Trúc: Những tàu Kilo mà Việt Nam mua của Nga có đủ sức chống với tàu Trung Quốc trên biển không?
KS Đỗ Thái Bình: Tôi không phải chuyên gia quân sự để bình luận vấn đề này, chiến lược phòng thủ, kịch bản trận đánh ra sao tôi không biết. Tôi chỉ nghĩ Việt Nam là một nước nhỏ, Việt Nam không phải là phát triển hải quân nước xanh để ra đại dương mà để bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và các biển đảo của Việt Nam, thì nước nhỏ với kinh nghiệm chiến tranh vừa qua chủ yếu là lấy yếu đánh mạnh, lấy nhỏ đánh lớn. Như vậy tại sao không dùng các phương tiện nhỏ hơn mà lại dùng các phương tiện cồng kềnh như thế.
Bởi nuôi một phương tiện cồng kềnh đó rất lớn, không phải chỉ sáu con tàu mà còn một lô các hạm đội phục vụ cho sáu con tàu đó. Như vậy tiền nuôi đấy cực kỳ lớn trong khi đó chúng ta có thể dùng các tàu nhỏ hơn, tinh vi hơn, hiện đại hơn, của các nước phương tây. Như vậy vừa rẻ hơn mà vừa hợp lý hơn.
Tôi không phải chuyên gia quân sự nhưng đứng về góc độ của một người đóng tàu, có một số năm làm việc trong ngành đóng tàu, thì chúng tôi cũng rất băn khoăn về vấn đề này.
Thanh Trúc: Chính quyền Việt Nam đang điều động ngư dân từng tốp 10 tàu cá ra khơi để khẳng định chủ quyền của mình, có thể coi đó là một chiến thuật nhỏ như ông nói là lấy nhỏ thắng lớn?
KS Đỗ Thái Bình: Đấy là chiến lược bất kỳ quốc gia nào cũng có. Con tàu đi tới đâu, đem cớ của đất nước đó tới đâu, giống như một tàu biển đến cảng nào thì quốc gia đó đến cảng đó. Cho nên càng nhiều tàu đi trên biển, sinh hoạt biển có nhôn nhịp hay không thì nước đó mới là nước mạnh.
Việc khuyến khích ngư dân ra khơi nhiều là tốt nhưng vấn đề đặt ra là ai sẽ bảo vệ ngư dân trước sức mạnh  của bạo lực Trung Quốc? Đấy là một vấn đề rất lớn.
 
Thanh Trúc: Xin cảm ơn kỹ sư Đỗ Thái Bình của Hội Khoa Học Biển