Saturday, June 23, 2018

NHẬT KÝ TRONG ĐỒN "CÔN AN " NGÀY 15/6 VÀ 16/6

“…Một lần vào đồn đã khiến tôi xua tan nỗi sợ đánh đập và nó làm tôi mạnh mẽ hơn trong công cuộc khó khăn này “lửa thử vàng, gian nan thử sức” là những thứ tôi đã trải nghiệm!…”
nguyentin00
I. Nhật ký trong đồn ngày 16/6 – Phần 1: Bị tạm giữ trái phép 
Lúc 22h05 đêm thứ 6, Tín đang ở nhà xem WC thì bất ngờ có tiếng gõ cửa, linh tính đã biết có chuyện chẳng lành nên chỉ kịp gõ “SOS” để hy vọng nhận được sự trợ giúp từ những người thân.
CA họ đi đông và kèm theo AN để “mời” Tín về phường để làm việc về kiểm tra tạm trú, lúc yêu cầu CMND thì Tín có xuất trình nhưng họ vẫn “mời” lên xe bán tải chạy về CAQ Tân Bình, dừng lại ở đó 5’ thì được “mời” lên xe chở qua CAP15, quận Tân Bình.
Xuống xe thì được hướng dẫn vào trong góc phòng để “làm việc” về tạm trú, họ viện dẫn lý do là không xuất trình trong lúc họ kiểm tra nhưng thật ra họ có cho xuất trình đâu. Lúc đó thì họ mang biên bản vi phạm hành chính và yêu cầu Tín ký vào để họ “làm việc” nhưng Tín không ký vì bản thân mình không vi phạm.
Sau đó thì một CA yêu cầu Tín đứng lên để kiểm tra xem có thiết bị gì trong người để ghi âm hay quay phim chụp ảnh gì không. Kết quả là không và Tín chỉ mang theo điện thoại di động, chìa khoá và CMND mà CA đang giữ.
Lúc đó thì 2 AN bước vào và Tín bị dồn vào góc tường giữa các CA – AN, cảm giác sẽ chuẩn bị được nếm các món Kung-fu mà sự phản kháng là hoàn toàn không có, viên AN chìa cái điện thoại ra và nói:
– Facebook “Nguyễn Tín” này có phải là của mày không?
– Dạ em không có xài facebook.
– Thế hình mày cầm loa biểu tình ngày 10/6 có phải là mày không?
– Dạ em không có đi biểu tình.
– Vậy cái clip mày mới livestream nóng hổi này có phải của mày không? Mày chứ ai?
– Dạ em không có xài facebook.
– Mày mà mày còn không nhận ra nữa à? Vậy thằng đầu trọc trong hình này có phải là mày không?
– Những hình ảnh này em không biết và không phải em.
Lúc đó thì một viên AN khác bước vào và yêu cầu Tín bước ra ngoài để làm việc rộng rãi hơn, nghĩ bụng không ăn đòn trong phòng lúc nãy là mừng lắm rồi nhưng…
– Ngày 10/6 hôm chủ nhật mày biểu tình ở đâu?
– Dạ em không có đi biểu tình.
– Hình mày mà còn chối?
Lúc này thì cổ của Tín bị bóp phía trước, sau đó bóp phía sau, bẻ cổ qua một bên…
Các CA, AN, BVDP, thay phiên nhau lấy điện thoại ra để chụp hình và quay phim Tín, dự là sẽ được tung lên các trang DLV trong thời gian tới nhưng không thể làm gì được trong lúc này nên cũng đành chấp nhận cho họ chụp một cách khoái trá khi Tín bị họ áp giải vào đồn.
Viên AN bỏ tôi ra và ngồi trước mặt nói một cách tử tế:
– Tao có hai cách làm việc, một là nhẹ nhàng ngoan ngoãn hợp tác thì khoẻ đôi bên. Còn hai là luật rừng nếu mày không hợp tác?
– …
– Facebook Nguyễn Tín có phải là của mày không?
– Em không có xài Facebook.
Đập bàn cái rầm:
– Mày đùa với tao à?
– …
– Hình ảnh này có phải của mày không?
– (Lắc đầu)
– Hình ảnh này có phải là mày đi biểu tình ngày 10/6 không?
– (Lắc đầu)
Bốp… bốp… hai cái bạt tay vào mặt:
– Tao hỏi không trả lời mà mày im hả?
– ….
– Clip này có phải là của mày không?
– (Cúi mặt xuống và không nhìn vào điện thoại)
Một cú vuốt từ dưới lên cằm:
– Nó cuối xuống thì cho nó ngửa lên
-….
Lúc này thì Tín đã quá đau, mệt mỏi nên nhất quyết không nói và chịu ăn đòn sau mỗi câu hỏi mà mình không trả lời…
Những cú đấm, cùi trỏ chỉ tập trung vào đầu nên khá nhức và choáng váng nhưng vẫn không hé răng nên họ thay đổi cách làm việc…
————-
Tạm thời tới đây, phần 2 Tín sẽ kể tiếp và nói phần di lý về Cần Thơ khi chiếc xe CA Fortuner đậu phía ngoài chờ sẵn để chở Tín về Cần Thơ.
P/s: Không phải là tôi muốn chối tội hay hèn nhát gì. Mà họ bắt cóc tôi trái luật, họ là nguời vi phạm pháp luật. Thì tôi không có nghĩa vụ phải hợp tác.
*****
II. Nhật ký trong đồn ngày 16/6 – Phần 2: “Mày đxx nhận thì cũng đi 88”   
Khoảng 0h00 rạng sáng ngày 16 thì bắt đầu thấm mệt vì những cú đấm, trỏ, tát vào đầu thì viên AN đánh Tín bước ra phía ngoài để nghỉ ngơi và cho tiếp một viên AN khác bước vào để tiếp tục hỏi cung.
Với sự mệt mỏi và đau đầu tôi lại không hiểu được tại sao cùng là dòng máu đỏ da vàng chảy trong người dòng máu Việt, gọi nhau là đồng bào có thể xuống tay trong khi tôi chẳng làm gì nên tội xét trên phương diện pháp luật và đang bị giam giữ trái phép khi những người đang đại diện cho pháp luật lại sử dụng “luật rừng”.
Viên AN khác bước vào với những câu hỏi được lặp đi lặp lại nhiều lần:
– 10/6 đi biểu tình với ai? Ở đâu? Nhận nhiêu tiền để kích động biểu tình? Nhóm mày có bao nhiêu người? Tổ chức mày tên gì?
Tôi chỉ nhìn xuống gầm bàn và không nói gì, mặc những câu hỏi cứ lặp đi lặp lại không chán.
Bốp… một bạt tay vào mặt làm tôi choáng váng và tim đập nhanh hơn, lòng tức giận càng dâng lên cao khi tôi đang bị tra tấn để hỏi cung mà tôi chẳng được biết người đang tra khảo mình là ai? Tên gì? Chức vụ cấp bậc ra sao?
Tôi trừng mắt và tên AN bước ra ngoài để gọi tên khác vào tra hỏi tôi tiếp, lúc này thì tên đánh tôi lúc nãy bước vào với dáng điệu lịch sự như thông cảm cho tôi đang bị hành hạ nơi cơ quan CA, nhẹ nhàng bắt ghế ngồi sát tôi, đặt tay lên vai và nói:
– Điện thoại này có phải là của mày không Tín?
– Phải!
– Vậy mật khẩu là gì?
– Tôi bị đánh nhiều nên không nhớ được mật khẩu là gì?
– Vậy cái điện thoại này đâu phải của mày?
Lúc này cái điện thoại mà tôi yêu quý được đập xuống bàn, gõ vào cạnh bàn, nhìn thấy thì xót xa nhưng nghĩ thôi kệ “đời ta ba đời nó”.
Quăng cái đt qua một bên, viên AN bóp tay vào xương đòn xoa xoa vài cái và nói:
– Thôi cứ hợp tác đàng hoàng rồi về, chứ chống đối như vầy chỉ thiệt thân mà thôi!
– (im lặng)
– Đm tao nói đàng hoàng đéo nghe thì tao đéo cần mày ký nữa, bằng chứng rõ ràng như vầy tao cho người vào làm chứng cho mày đi theo điều 88 mà đéo cần mày ký.
– (im lặng)
Tôi nghĩ nếu như pháp luật mà chỉ dựa vào mấy cái nhảm nhí đó để kết án thì đó là luật gì, chỉ khi nào chính bản thân ký nhận thì mới có thể khởi tố bị can trong khi tôi bị đưa về vì kiểm tra hành chính tạm trú bình thường.
Lúc này thì cả 2 viên AN bước ra ngoài, tôi dịu người lại và điều tiết cơ thể để nó được nghỉ ngơi sau những phút giây căng thẳng thần kinh và gồng mình trước những cú đánh.
Khoảng 15’ sau họ quay lại và lại tiếp tục những câu hỏi, lúc này thì Tín yêu cầu được chai nước suối uống vì vào đồn mấy tiếng mà chẳng có được miếng nước trong khi cứ khai thác để gây sự mệt mỏi và mất tinh thần.
– Hợp tác rồi có nước, tao còn không có uống lấy đâu mày uống.
Tôi gục mặt và không trả lời bất cứ câu trả lời nào nữa vì cổ họng đã khô khan khó chịu, lúc này thì viên AN đá mắt ra hiệu lấy nước cho Tín.
– Có nước uống theo yêu cầu của mày rồi, hợp tác đi chứ Tín?
– Bây giờ buồn ngủ quá, 1h sáng mà còn làm việc thì sức đâu mà trả lời!
– Mày biểu tình ngày 10/6 ở đâu?
– (Lắc đầu)
– Mày đi với ai trong nhóm đó?
– (Lắc đầu)
– Con c*c gì mày cũng lắc, mày tên Tín tao gọi mày là “Tín Lắc” nha! Mày thứ hai thì tao kêu mày là “Hai Lắc nha Tín.
Tôi cười vì cái biệt danh này, nghe nó cũng hay hay và thú vị.
– Ở Cần Thơ Mẹ mày có biết mày tham gia tổ chức lật đổ không?
– (im lặng)
– Thôi để tao mời đồng hương của mày vô để nói chuyện cho dễ nha!
Bước ra và trở vào với một viên AN khác khi bước vào được sự chào đón của các CA trong đồn:
– Anh mới lên hả?
– Lên áp giải tội phạm về.
– Thằng này đó hả?
– Uhm.
Thái độ đó đã làm tôi sững sờ khi lúc nãy đi vệ sinh tôi đã thấy chiếc xe Fortuner biển xanh Cần Thơ đậu ngoài nhà xe, trong xe đang được bật máy lạnh và nổ máy sẵn để chờ đón tôi về thụ án ở Cần Thơ.
Bước vào ngồi xuống ghế đối diện tôi, viên AN ngồi bên cạnh nói là hai người tâm sự với nhau cho vui vẻ nha rồi bước ra ngoài.
– Lên đây lâu chưa Tín?
– Anh tên gì? Làm ở đâu và chức vụ gì?
– Mày hỏi làm gì?
– Hỏi để tiện xưng hô
– Không cần đâu, lên đây lâu rồi có về thăm Mẹ dưới quê lần nào không?
– Lâu rồi không về
– Mới thấy về hôm trước mà sao nói lâu
– Sự việc ngày hôm qua ra sao tôi còn không nhớ nói chi là lâu rồi.
– Facebook Nguyễn Tín có phải là của mày không?
– Tôi không sử dụng facebook.
– Mày nói nghe mắc cười quá, con nít học lớp 5 nó còn biết chơi mà mày nói sao mày không biết.
Lúc này thì tôi chẳng thèm nói nữa, chỉ cảm thấy tức khi lúc chiều 15/6 CA phường An Thới đã cưỡng chế Mẹ tôi lên đồn CA để làm việc, yêu cầu Mẹ tôi phải gọi và kêu tôi về gấp. Đến khi tôi gây áp lực thì họ mới cho Mẹ tôi về lúc 18h30 cùng ngày.
– Chiều nay anh cho người bắt Mẹ tôi lên đồn CA đúng không?
– “Mời” thôi chứ ai bắt hồi nào.
– Mẹ tôi nói là buôn bán cả ngày mệt mỏi mà các ông dẫn quân xuống ép Mẹ tôi lên cũng vì kiểm tra hành chính, sức khoẻ Mẹ tôi không được tốt tay chân lại bị đau nhức sưng phù mà các ông cũng chẳng tha.
– Lên chỉ kiểm tra hộ khẩu hành chính xong rồi cho về thôi.
– Kiểm tra cái gì mà không cho Mẹ tôi sử dụng đt để gọi cho tôi? Khi Mẹ tôi nhắn tin thì các ông cướp máy để đọc tin nhắn tôi gởi cho Mẹ? Cái đó gọi kiểm tra hộ khẩu sao?
Tôi trừng mắt nhìn tên AN Cần Thơ và người đã bừng bừng khi Mẹ tôi bị chính những con người này xâm hại về sức khoẻ và tinh thần của Mẹ tôi, trước giờ đây là lần đầu tiên tôi cảm thấy có lỗi với Mẹ vì Mẹ không hề ngăn cản những việc làm của tôi mà chỉ khuyên con trai cẩn thận là Mẹ an lòng rồi!
***
Qua đây cũng xin được cảm ơn các anh chị đã liên lạc với Mẹ em và đưa Mẹ cùng luật sư đến để bảo lãnh em ra khỏi hang, có lẽ những động thái này đã khiến em được thả sớm hơn dự kiến là 72 tiếng. Ơn này em xin ghi khắc và nhớ mãi tấm lòng của mọi người đã dành cho em!
***
Tạm thời tới đây để kết thúc phần 2, phần tiếp theo Tín được đưa vào phòng và…
*****
III. Nhật ký trong đồn ngày 16/6 – Phần 3: Nó không khai đánh chết nó đi  
– Sao rồi? Hai anh em đồng hương nói chuyện với nhau thế nào? Có hợp tác để đi về không?
Viên AN đánh tôi nhiều nhất bước vào lên tiếng, tôi vẫn cúi xuống và không nói gì. Lúc này thì viên AN Cần Thơ mắt lim dim vì buồn ngủ vuốt mặt trả lời:
– Nãy giờ nó có nói gì đâu, nó nói là bắt Mẹ nó lên đồn mà có ai bắt bớ gì, chỉ là mời lên để hỏi thăm về nó cuộc sống ra sao thôi!
– Thì người ta quan tâm cuộc sống của Mẹ Tín nên mới mời lên hợp tác chứ bắt bớ gì nghe nặng nề quá, Tín không khai thì mai “mời” Mẹ lên tiếp!
Hai AN trao đổi qua lại nhưng tôi không phản ứng và vẫn mở mắt để quan sát cử chỉ hành động của cả hai, viên AN Cần Thơ đã thấm mệt và cứ ngủ gục lên gục xuống trước mặt tôi, còn AN HCM thì cứ nói vào tai tôi những lời chiêu dụ:
– Tín à, em chỉ đi biểu tình thì cứ khai là đi biểu tình thôi chứ sao mình dám làm mà không dám nhận, mình anh hùng cầm loa kích động đám đông hô hào chống trung quốc thì mình phải anh hùng nhận chứ. Hai thằng anh Tín là Bắc Truyển và Minh Đức anh hùng hơn Tín nhiều, vô có là nhận 12 năm, 15 năm chơi luôn. Vậy mới bãn lĩnh chứ Tín vầy thì kỳ quá. Mình làm dân chủ mà hèn quá sao coi được, rồi mấy đứa nghe Tín xúi biểu tình sao nó nể Tín được, khai đi rồi về nghỉ chứ ai cũng mệt hết rồi Tín!
Lúc đó tôi vẫn lắng nghe nhưng không có phản ứng, những lời lẽ đó liên tục được rót vào tai nghe rất dễ chịu và nếu ký nhận biên bản mà họ dành để khởi tố thì không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo.
– Tín đi biểu tình vậy có nhận được tiền không chứ mấy người kia là có hết đấy, nhưng chắc Tín không nhận được đúng không? Tại trên chia xuống nó cắn hết rồi, tới Tín chắc còn vài đồng cho vui chứ bao nhiêu đâu. Rót tiền về thì thằng trên nó ăn chứ mấy đứa dưới như Tín chắc không nhận được rồi!
Vẫn im lặng…
– Mày biết thằng Hoàng Văn Dũng không? Tao đánh nó đéo còn là người, mày gặp nó cứ tả hình dáng tao là nó đái trong quần luôn. Thằng Tửng Đỗ tao đạp nó với chiếc xe nó xuống bờ kè, nó hẹn tao ra nhà hát thành phố chém lộn. Tao ra đợi nó mà chẳng thấy nó dám ra, mày gặp tụi nó cứ tả dáng tao nó mất hồn mất vía chứ mày là cái đách gì.
……
Thôi bây giờ mình nói chuyện chơi thôi, nói như hai thằng đàn ông chủ đề là cho thuê đất 99 năm đi. Theo Tín thì thuê vậy dài quá không? Mà cho ai thuê thì được?
– Mấy chuyện đó đã có đảng và nhà nước lo anh ơi!
– Ê ê! Mày nói được làm được nha, tao lấy giấy trắng cho mày viết rồi ký tên lên, quay phim cho mày nói nha!
– Anh mới bảo nói chuyện như hai thằng đàn ông mà đòi quay phim, bằng chứng làm gì?
– Thì mày nói phải dám thừa nhận chứ!
– Thì em thừa nhận nhưng chơi vậy kỳ lắm, bỏ qua đi. Nãy tỉ số trận Iran sao rồi anh? Đang coi thì bị bắt về đây rồi? Thắng thua sao anh?
– Mày thấy làm khổ anh em không? Tao cũng có được coi đâu, thôi hợp tác làm việc nhanh về rồi coi WC.
– Hay nói chủ đề WC đi anh, anh thấy mấy trận đá hay không? Chủ nhà Nga nó đá hay quá xá!
– Thôi chủ đề đó không rành? Tín tham gia hội nhóm lâu chưa?
– Em không có tham gia hội nhóm nào hết nha anh!
– Tín nghĩ lật đổ cộng sản xong Tín làm chức gì? Quận trưởng hay là Thủ tướng?
– Im lặng
– Cỡ mày thì Trưởng ấp còn đéo có chứ mơ mà làm Quận trưởng nha con, mày tưởng chế độ này dễ cho mày lật vậy à? Tụi bên kia nó xếp ghế sẵn rồi, có biến là nó bay vào ngồi chứ mày đừng mơ tới lượt mày.
– Im lặng
– Tụi kia nó khai mày hết rồi, nói mày rủ nó đi biểu tình.
– Anh dẫn nó ra đối chất, nó vu khống thì nói gì không được!
– Nó nói mày làm không có lương, nhưng mấy thằng trên mày thì có. Thằng Trung tháng 2.000 nó có chia cho mày không?
– Im lặng
– Vậy là nó không chia cho mày rồi? Tụi này mất dạy thiệt, đáng lý nó nhận 1.800 còn 200 cho mày nhưng nó ém luôn. Mày thấy vậy có hợp lý không?
– Im lặng
Những câu hỏi đó được lặp đi lặp lại nhiều lần, chủ yếu để cho tâm lý tôi bất ổn và nghĩ rằng mình bị lừa gạt. Nhưng kế “ly gián” là chiêu dùng dễ nhất để chia rẽ các mối quan hệ xung quanh bạn và chuyện dễ mích lòng nhất là tiền.
Dù chẳng biết anh Trung là ai nhưng tôi luôn tin tưởng những người đồng đội của mình, dành cho bạn bè sự tôn trọng và tín nhiệm và không dính líu tiền bạc để tránh những phiền hà không đáng có.
“Đã dùng thì phải tin, không tin thì đừng dùng”
Viên AN HCM bước ra ngoài trao đổi với AN Cần Thơ gì đó rất lâu, tôi đoán là làm sao để đưa thằng này về càng sớm càng tốt chứ không có nhiều thời gian để giữ nó. Làm sao để nó ký nhận, bút sa là gà chết xong xúc nó lên xe về còn lên lon lên chức chứ nó cứng đầu vầy mệt quá!
Tôi ngồi nhìn và quan sát khẩu hình miệng của cả hai, thầm nghĩ mình phải mạnh mẽ dù có đánh chết cũng không ký nhận vì tôi vô tội. Giữa việc bị đánh và ngồi tù oan thì chọn cách nào là tuỳ vào bản thân và ý chí! Tôi lại đang nghĩ về viễn cảnh sẽ bị tra tấn dã man hơn nữa và sẽ nếm các nhục hình nếu vẫn giữ quyền im lặng của mình, nhưng thà như thế tôi không phải vào trong nhà tù khi mình chẳng làm gì vi phạm pháp luật!
Tôi được xã hơi một chút khi cả hai bước ra và đưa vào một viên AN khác, tôi bắt đầu quan sát tìm góc và nằm gục trên bàn để cho mắt nhắm lại nghỉ ngơi chốc lát. Tôi lẩm bẩm trong đầu các điều luật cơ bản mà mình được đọc:
– Tạm giữ vi phạm hành chính là 12 tiếng và có thể gia hạn.
– Lệnh tạm giữ tạm giam là 3 ngày và gia hạn tối đa 6 ngày có lệnh của viện kiểm sát.
Vậy tính ra nếu như đúng theo luật thì sáng mai tôi được thả về, còn không thì 24 tiếng được thả, xấu hơn nữa thì 3 ngày không thì 6 ngày là hết mức. Nhưng thứ 7 và chủ nhật có kêu gọi biểu tình nên chắc thứ 2 tôi mới được thả là phương án khả dĩ nhất và nói với bản thân là xem như tập luyện ý chí cùng sức khoẻ trong 3 ngày vậy.
***
Nhìn ra ngoài trời đã bắt đầu sáng dần lên, các bộ đàm báo hiệu chuẩn bị hành động ra quân bố ráp khắp các ngã đường và chuẩn bị xuất phát lúc 5h30. Tôi cố gắng nghe ngóng tình hình chỉ đạo của họ dành cho các đơn vị, chỉ hy vọng không ai xấu số bị bắt về.
Viên an ninh HCM bước vào cùng 1 tên an ninh khác:
– Giờ mày có nhận không? Tao mệt lắm rồi đó?
– Im lặng
– 3 cú đấm được tung ra vào nhiều vị trí trên đầu và tôi dùng 2 tay để ôm lấy cái đầu tội nghiệp của mình.
– Tôi yêu cầu được gọi cho người thân và có luật sư.
– Luật sư? Luật sư vào đây thì cũng bị đánh như mày thôi!
Tôi cảm thấy hối hận khi nói ra điều này vì nó khiến tôi bị đánh nhiều hơn khi nhắc tới luật sư Miếng.
– Ông Miếng hả? Mày thân với ổng lắm à?
Tôi liên tiếp nhận những cú chỏ, đấm vào đầu, sau gáy, thái dương. Như để trút giận lên những luật sư đã hỗ trợ cho các nhà yêu nước trước các hành vi trái pháp luật của cơ quan an ninh điều tra và các bản án trước phiên toà.
– Mấy thằng luật sư dạy tụi mày tùm bậy tùm bạ, luật sư vào đây tao cũng đập như mày thôi.
Viên AN bước ra thì thầm với CA trực ban tên Quân ở P15, dự là sẽ được mang vào phòng để tra tấn tiếp tục sau khi tôi lỡ nói ra là biết luật sư Nguyễn Văn Miếng. Tâm lý hơi sợ vì không biết vào phòng sẽ như thế nào, chưa dự liệu được hết ở trong đó cơ thể sẽ ra sao khi xung quanh là bốn bức tường cùng nhiều người trong đó.
Viên AN bước vào, yêu cầu tôi đứng dậy và lên lầu làm việc tiếp. Tôi được xốc tay vào nách và thốc dậy bước đến cầu thang, lúc này nỗi sợ hãi dâng cao nên tôi bấu 2 tay của mình vào tay vịn. Viên AN cố sức kéo tay tôi ra, lúc này thì khoảng 7 CA phường chạy vào và hỏi tôi?
– Muốn cưỡng chế hay tự lên?
Tay người nào cũng gậy gộc, bao trùm xung quanh là sắc phục CA nhân dân. Không còn cách nào khác tôi bước lên cầu thang và thầm tưởng tượng ra cảnh đánh hội đồng sẽ như thế nào, tôi quay qua nhìn bảng tên của người đẩy tôi lên. Như một nỗi lo sợ tôi biết tên nên đã dùng tay che lại và đẩy tôi lên nhưng CA tên Quân làm việc ở phường 15 Tân Bình làm sao tôi quên được.
Hắn dắt tôi vào phòng hội trường khá rộng, nơi để dành hội họp của CA P15. Tôi được yêu cầu ngồi xuống ghế và…
Liên tiếp những cú đấm, chỏ vào đầu của viên AN HCM. May sao chỉ có mình hắn đánh, tên còn lại thì ngồi đối diện và lấy “Biên bản ghi lời khai” ra để làm việc với tôi. Hắn bắt đầu hỏi:
– Ngày tháng năm sinh?
– Lắc đầu
– Ngày tháng năm sinh mà mày không nhớ hả?
Thêm một cú đấm vào thái dương của tôi, tên AN đánh tôi nhiều nhất nói:
– Mày lên đến đây còn ngoan cố, mẹ mày. Nó không khai thì đánh chết nó luôn.
Rồi hắn đạp vào cái ghế tôi ngồi để dằn mặt sau đó bỏ ra ngoài, tên còn lại thì hỏi:
– Ngày tháng năm sinh?
– Bị đánh nhiều quá không nhớ nổi
– Ai đánh mày?
– Đồng nghiệp của ông chứ ai?
– Giờ mày có làm việc không?
– Bây giờ là 6h sáng rồi, 8 tiếng hành hạ đánh đập tôi liên tục sức nào mà làm việc, buồn ngủ rồi không làm việc nữa!
Tôi cố trấn tĩnh bản thân và liên tục nhìn về phái cánh cửa xem tên AN HCM có lên tra tấn tôi nữa không, để chuẩn bị tinh thần gồng mình chống trả trong đau đớn. Tôi dựa lưng vào ghế để ngủ, lấy một cái ghế khác để đỡ cái chân và nhắm mắt. Nhìn sang thì thấy tên AN đang lướt Zalo và thế là tôi cố gắng chộp mắt xíu.
15 phút sau có tiếng mở cửa, tiếng giày làm tôi tỉnh giấc ngay lập tức và…
————-
Kết phần 3 ở đây, phần tiếp theo Tín sẽ kể về 48 tiếng tuyệt thực làm sao để vượt qua!
*****
IV. Nhật ký trong đồn ngày 16/6 - Phần 4: Mày có đủ tỉnh táo để làm việc không?
Tiếng cửa phòng được mở ra Tín chợt mở mắt và ngồi bật dậy, viên CA sắc phục mang hàm đại uý tên Lực bước vào. Nhìn qua viên AN đang làm việc nhận được cái lắc đầu đáp trả như muốn nói chẳng làm việc được gì.
- Mày làm việc được không?
- Dạ được đại uý!
Lúc này tôi đang nghĩ đây là CA phường để lập biên bản vi phạm hành chính nên sẽ hợp tác để làm việc đúng lý do mà họ bắt giữ Tín về đây. Viên CA bắt đầu nói:
- Mày biết bị bắt về đây lý do gì không?
- Dạ kiểm tra tạm trú đại uý
- Mày thừa hiểu không phải vậy mà!
- Vậy bắt em vì điều gì?
- Tụi tao theo dõi mày lâu rồi, thành phần đặc biệt nguy hiểm. Tham gia hội nhóm kích động biểu tình, xuống đường lật đổ chính quyền ngày 10/6 và có dự định đi biểu tình ngày 16,17 này. Bắt vào đây rồi thì mày nên hợp tác để tao đối xử mày nhẹ nhàng, không thì “nhập hộp” chuyển đi thì đừng hối hận. Tao làm ở quận Tân Bình và được giao hồ sơ điều tra mày hôm nay, còn cả trăm người khác bị như mày hôm nay. Làm việc nhanh để tao còn đi làm không có nhiều thời gian dành cho mày đâu!
Chợt hiểu ra là chẳng phải làm việc về tạm trú nên tôi tiếp tục giữ quyền im lặng không trả lời những câu hỏi của điều tra viên, cúi mặt xuống với sự mệt mỏi vì họ đã lôi tôi làm việc và tra tấn suốt 10 tiếng đồng hồ thâu đêm mà tôi chẳng làm gì sai cả.
- Mày đói bụng không? Có nước uống chưa? Ăn uống xong mày có làm việc được không?
- Dạ em vừa đói vừa khát vừa khô cổ và mệt mỏi buồn ngủ vì cả đêm bị đánh vào đầu giờ không thể làm việc.
- Xuống mua cho nó ổ bánh mì và mang nước suối lên cho nó, dắt nó đi rửa mặt cho tỉnh rồi làm việc.
Viên AN bước ra ngoài làm theo lời dặn và tôi được bước ra ngoài để vệ sinh, thật ra tôi hồi hộp theo dõi sự kiện ngày thứ 7 vì tôi sợ những người yêu nước xuống đường biểu tình thể hiện chính kiến cá nhân bị đàn áp đưa về và đánh đập, tôi nhìn xuống sân đậu những chiếc xe bán tải với chuẩn bị sẵn sàng xuất phát đi bắt người nếu như bộ đàm thông báo có dấu hiệu khả nghi.
May mắn sáng hôm đó mọi việc diễn ra bình thường và tôi thở phào nhẹ nhõm vì mọi người đã được bình an. Ngày hôm đó tôi đi vệ sinh liên tục chỉ để nghe ngóng tình hình phía dưới sân và phòng làm việc của CA phường nơi cách tôi 1 tầng lầu.
- Mày ăn uống đi xong rồi làm việc, tao đối xử với mày đàng hoàng lắm rồi mày hợp tác để anh em vui vẻ. Tao không cần đưa mày đi đâu và mày cũng về nhà xem WC với anh em của mày, đừng làm căng thẳng vấn đề. Tao chỉ hỏi mày vài câu thôi rồi kết thúc buổi làm việc tao còn làm nhiều trường hợp khác. Mày câu tao ở đây để làm gì?
Tôi uống một ngụm nước, bánh mì thì không ăn và trả lời những câu hỏi:
- Thưa đại uý! Em bị bắt về đây với lý do tạm trú, nếu bây giờ làm về tạm trú thì em làm việc. Còn những vấn đề khác em không đủ sức làm việc vì hôm qua cả ngày em không ăn gì, còn bị tra tấn đánh đập từ tối qua đến giờ chưa được chợp mắt một giây phút nào. Trí nhớ của em bị ảnh hưởng do bị đánh vào đầu và bây giờ em cần đi bác sĩ để khám kiểm tra về tình trạng của mình.
- Ai đánh mày?
- Tên AN làm cùng tay này? Tôi chỉ vào viên AN ngồi đối diện.
- Có đánh nó không?
- Ai đâu mà đánh nó, người ta nói chuyện nhẹ nhàng nó tự đập đầu vào bàn thôi? AN trả lời CA
- Đánh nó chi, đưa nó qua cho bộ làm việc nó mới chịu khai.
- Bây giờ đầu em không nhớ được gì nên không thể làm việc, đại uý cho em nghỉ ngơi.
- Mày làm việc xong rồi nghỉ nhanh thôi
- im lặng.
Sau một lúc nói qua lại thì viên AN kêu viên AN ra ngoài để nói chuyện riêng, tôi cảm giác được câu chuyện của họ qua các sắc thái gương mặt và khẩu hình miệng. Dự là:
- Nó cứng đầu lắm tối qua tới giờ đánh nó, bỏ đói nó, không cho uống nước, tra tấn tinh thần nhưng nhất quyết nó không khai và không mở điện thoại, anh làm sao cho nó ký nhận rồi mở điện thoại ra, để còn một xe từ Cần Thơ lên để áp giải nó về thụ án nữa mà không còn nhiều thời gian để giữ nó nên ráng ép nó làm nhanh nhanh chút nha! Viên AN nói với CA.
- Nãy giờ cũng ép nó mà nó nói đúng là bắt nó trái phép, bắt vì tội gì làm về tội đó, nó không ăn tuyệt thực thì sao làm việc được. Thôi để ráng để nó ký còn lên lon. Viên CA đáp.
Hai người bước vào và bắt đầu lấy bản “lý lịch cá nhân” để bắt tôi làm việc:
- Rồi để tao điều tra về tạm trú mày, ngày tháng năm sinh là gì? Thường trú ở đâu? Tạm trú đâu? Cha tên gì? Mẹ tên gì? ....
Tôi đồng ý làm việc với bản “lý lịch cá nhân” đó, khai đầy đủ các thông tin cần thiết và ký tên vào tờ giấy đó.
- Tối qua bị bắt họ giữ gì của mày?
- Dạ một điện thoại và một cmnd
- Không có bóp tiền hay gì nữa sao?
- Dạ không?
Lấy ra thêm một biên bản “tạm giữ tang vật, tài liệu” để ghi vào các thứ họ đang giữ, tôi xác nhận và ký vào.
Thấy có vẻ ngọt ngào và nhẹ nhàng, rút thêm một “biên bản ghi lời khai” mẫu có sẵn dành cho việc khởi tố hình sự, viên AN bắt đầu hỏi:
- Bây giờ tao hỏi mày trả lời, ghi đầy đủ vào đây mày đọc rồi ký. Hỏi Tín có đủ tỉnh táo để làm việc hay không?
- Tôi không đủ tỉnh táo để lam việc
- Có phải cơ quan điều tra đang tạm giữ một điện thoại iphone 7 plus hay không? Nó có phải là của mày không? Mật khẩu là gì?
- Đúng là đang giữ điện thoại của tôi nhưng bây giờ tôi không nhớ được mật khẩu
- Ngày 10/6 vừa rồi mày có đi biểu tình tại đường hoa Nguyễn Huệ phố đi bộ vào lúc 8h sáng đúng không?
- Tôi không có đi biểu tình
- Tài khoản facebook “Nguyễn Tín” có phải là của mày không?
- Tôi không có sử dụng facebook, nhưng bây giờ tôi quá mệt mỏi, từ chối làm việc và yêu cầu được nghỉ ngơi vì tôi không phải là tội phạm.
Rồi mày ký vào đây đi rồi nghỉ, tao không làm nữa thì chuyển mày qua kia cho bọn nó làm việc với mày. Chuyển mày đi là tao không chịu trách nhiệm cho mày đâu, nó chuyển mày xuống buồng giam ở cùng phạm nhân cho có bạn.
Lúc này tôi bắt đầu sợ hãi tột độ khi không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo, có nên ký vào hay không? Nếu ký tôi có bị buộc tội vì những gì mình ký? Có bị đưa vào trại giam hay không? Không ký có bị tra tấn dã man hay không?
Tôi đặt bút chuẩn bị ký vào thì viên CA và AN giục:
- Ký nhanh đi rồi tao về, mày câu tao hoài vậy? Cái thằng này mày đọc đi đọc lại 10 lần rồi, mày định học thuộc lòng à? Ký và ghi vào “đã đọc và đồng ý” là xong rồi, mày làm tao mất kiên nhẫn với mày rồi đó, ký đi rồi đi về. Nhanh!
Trong đầu chợt có 2 luồng tư tưởng đấu tranh mạnh mẽ, ký hay không ký? Không biết ký rồi có bị chỉnh sửa thêm thắt gì hay không? Tôi thật sự cảm thấy lo lắng, không ký có lẽ phải chấp nhận ăn dùi cui hội đồng. Tôi đặt bút xuống giấy và chuẩn bị viết chữ đầu tiên nhưng không.
- Bây giờ em không đủ sức để làm việc, không thể ký được.
- Mày ký đi không nói nhiều
Tôi nhìn ra ngoài thấy viên AN từ Cần Thơ đang đứng ngoài nhìn vào và lâng lâng trong người vì sắp được đưa tôi về thụ án càng làm tôi thêm ý chí để không ký như những gì mình đã dự định trước khi vào đồn là “không nhớ - không biết - không ký” bất cứ điều gì.
- Mày không ký phải không? Viên CA hỏi
- Dạ em mệt quá cho em nằm nghỉ
- Mày nằm đó đi lát tao lên gọi thằng AN đánh mày lúc nãy lên.
Tôi nằm dưới nền gạch của căn phòng bụi bặm thiếp đi không biết là bao lâu sau 12 tiếng bị tra tấn tinh thần liên tục...
Hết phần 4, mọi người đón đọc phần tiếp theo nha!
*****
V. Nhật ký trong đồn 48 tiếng - Phần cuối: mày nhớ cái mặt tao đó, về đi.
Sáng hôm thứ 7 ngày 16/6 tôi ngủ được một lúc khoảng 1 tiếng sau khi làm việc cùng viên CA quận Tân Bình, lúc dậy đã không thấy ai trong phòng. Cửa phòng đã được khoá phía ngoài bằng sợi kẽm to quấn thành nhiều vòng như sợ tôi có thể bỏ trốn ra ngoài.
Nhìn thấy ổ bánh mì trên bàn cùng 2 chai nước suối, nghĩ bụng là đói từ tối qua tới giờ hết đói rồi. Nhịn một hai bữa chắc cũng không thành vấn đề, tôi mở nắp chai nước và uống một hơi hết chai nước và nhờ tay bảo vệ dân phố đang gác trước cửa mở ra để tôi đi vệ sinh. Tên này quay qua hỏi viên AN và nhận được cái gật đầu sau đó hắn mới mở khoá cửa và dẫn tôi đi.
Điều lạ là họ giám sát tôi từng bước chân, đóng cửa phòng vệ sinh lại thì họ đẩy cửa ra và yêu cầu được nhìn thấy tôi đi vệ sinh ra sao. Trước đây chỉ nghe kể về những chuyện này nhưng giờ thì chứng kiến và nó khiến tôi cảm thấy mắc cười vì họ xem tôi như một tội phạm ghê gớm nguy hiểm lắm vậy.
Một lúc sau điều tra viên làm việc lúc sáng bước vào phòng, lấy thêm một giấy trích lục tiền án tiền sự và yêu cầu tôi ký tên để họ xác minh tôi chưa từng có tiền án tiền sự, có hỏi là sao không ăn bánh mì đi thì tôi bảo là tôi sẽ không ăn đến khi nào tôi được thả vì tôi đang bị giữ trái phép hơn 12 tiếng rồi mà chưa được thông báo cho gia đình. Và tôi cần được xem lệnh bắt của toà án vì “không ai bị bắt nếu không có quyết định của toà án nhân dân”, các anh đang làm trái pháp luật và yêu cầu thả tôi vì đã quá 12 tiếng khi tôi chẳng có bất cứ vi phạm gì.
Viên CA bước ra ngoài, lại một mình trong căn phòng hội trường. Tôi nghĩ bụng chắc là không bị đánh nữa rồi nên tâm lý cũng thoải mái hơn, nhưng bây giờ tuyệt thực để phản đối việc mình bị giam giữ trái phép và không làm việc nên cần giữ nước và phân bổ sức lực để không kiệt sức. Giờ là lúc ngồi nhìn lại những chuyện đã qua, nhìn lại những việc đã làm, muốn xin lỗi vì đã làm cho Mẹ phải lo lắng, muốn cảm ơn vì chắc mọi người đang ở ngoài hỗ trợ để mình được ra sớm khi chiếc điện thoại liên tục nhận tin nhắn và các thông báo chạy xuống như dòng nước mà viên AN để trước mặt để tôi nhận facebook Nguyễn Tín là của mình.
Tôi chợt nhớ đến những gì đã được nghe kể về chuyện ở tù của một số anh em, tôi nhớ đến các bài nhạc chế trong tù sau đó hát ngêu ngao: “nằm phòng kỷ luật ở trong biệt giam chỉ chỉ sao về đời, thương cha nhớ mẹ thương thằng cu Tí hỏi ba đi về chưa, chắc ba chưa về đâu vì toà còn đang giam giẽu thời gian là án dây thun, cố gắng thương anh xin em ơi cố gắng đợi chờ, anh đây chống chèo anh kể chuyện tù em nghe...”. Tôi cứ hát hết bài đến bài khác để đỡ buồn và tạo cho mình sự thoải mái nhất định xem như đi tập huấn cai nghiện điện thoại và facebook vậy!
Một viên AN khoảng 50 tuổi bước vào chào hỏi lịch sự và mời tôi làm việc:
- Chào ca sỹ Nguyễn Tín
- Chào anh!
- Sao không ăn bánh mì đi em
- Dạ em tuyệt thực anh ơi
- Làm vậy chi có lợi ích gì không? Chỉ thiệt thân mình thôi!
- Tại vì em bị giam giữ trái phép
- Có ai giam em đâu, chỉ mời em làm việc thôi. Giam là “nhập hộp” mới gọi là giam chứ còn vầy là lịch sự với em rồi. Đồ ăn thức uống đầy đủ tại em không chịu ăn thôi!
- Các anh bao giờ thả em ra vậy?
- Khi nào em hợp tác sẽ thả còn không cứ ngồi đây làm bạn với bôn bức tường
- Vậy anh cho em gọi thông báo người thân do quá 12 tiếng rồi
- Người ta đang chở Mẹ em lên nhận dạng xem hình và clip có phải là của em không? Mẹ em ký xác nhận để anh làm việc mà không cần em nhận cũng được.
- Vậy là Mẹ em đang lên hả? Mừng quá sắp được gặp Mẹ em rồi!
- 10/6 đi biểu tình với ai?
- im lặng
- Facebook Nguyễn Tín có phải của mày không?
- Bây giờ em không đủ tỉnh táo để làm việc thưa cán bộ, em nhịn đói đã 24 tiếng rồi nên không đủ sức khoẻ để làm việc
- Nãy tao nghe mày hát dữ lắm mà sao giờ nói không đủ sức khoẻ
- Em hát tào lao đó mà
- Mày vào đây còn ngoan cố
- im lặng
- Giờ mày có làm việc không?
- Lắc đầu
Viên AN bước ra ngoài, không quên dặn tôi ăn bánh mì và nghỉ ngơi đi cho tỉnh táo rồi làm việc sau. Người này đã là người thứ 8 tôi làm việc rồi, không biết còn bao nhiêu người nữa đây.
Lúc sau viên đại uý lên yêu cầu tôi lăn dấu tay 10 ngón lên trên một mẫu giấy, tôi cũng hợp tác và làm theo hướng dẫn của họ. Viên đại uý bảo tao làm việc với mày tới đây thôi, sẽ có người tiếp tục làm việc với mày, ngoan ngoãn hợp tác xong rồi về và chào tôi bước ra.
Lúc sau thêm một viên thiếu tá Lực bước lên và mời tôi làm việc, yêu cầu tôi ngồi và chụp vài tấm hình để làm kỷ niệm sau này có khi cần dùng đến khi tôi bị bắt tiếp. 
- Mày đi biểu tình 10/6 đúng không?
- Bây giờ em không đủ tỉnh táo cũng như sức khoẻ để làm việc, do bị đánh nhiều nên cũng không nhớ được gì lúc này
Viên thiếu tá mở điện thoại vào facebook Nguyễn Tín mở lên cái livestream ngày 14/6 cho tôi nghe, các bài “kiếp tay sai”, “kiếp bưng bô” được phát lên trong căn phòng nghe thật hay và tôi cười thầm (thằng nào hát mấy bài này mà hay quá!).
- Mày phải không?
- lắc đầu
- Cái đầu này của mày chứ của ai? Mày kéo tay áo lên tao xem hình xăm trên tay có đúng không?
- ....
- Đúng hình xăm này rồi, mày còn chối nữa không?
- im lặng
- Cái hình mày cầm loa này mày chụp ở đâu?
- im lặng
Sau một hồi thiếu tá điều tra lướt hết facebook Nguyễn Tín thì đứng dậy bước ra ngoài không nói một câu nào. Tôi đứng dậy sắp các chiếc ghế gỗ thành hàng dài để ngã lưng và nằm đó nghỉ ngơi.
Suốt cả ngày hôm đó thì thêm vài lần như vậy nữa, và tần suất cũng vơi dần. Tôi vẫn nhìn ổ bánh mì trên bàn mà chẳng thèm ăn làm gì, tôi cần tuyệt thực để phản đối hành vi giam giữ người trái phép của họ. Nhưng không hiểu sao tôi hoàn toàn không thấy đói và thèm ăn, có lẽ là do sự phản kháng trong bản thân quá lớn nên không hề thấy đói.
Đêm đó tôi tìm thấy chiếc ghế bố được giấu sau bức màn, lôi ra nằm thì dễ chịu hơn và ngủ một giấc đến tờ mờ sáng hôm sau là chủ nhật. Phía bên hông của căn phòng là uỷ ban phường, nơi được điều động để hỗ trợ đàn áp khi cần thiết. Vẫn thấy một không khí căng thẳng nhưng không có sự hỗ trợ nên nghĩ bụng chắc cũng không nổ ra biểu tình.
Họ mang cho tôi thêm một cái hộp đựng bánh bao và bảo tôi ăn đi, tôi vẫn để đấy và không dùng tới. Hôm đó vẫn vài lần tôi được hỏi có đủ tỉnh táo làm việc không thì câu trả lời vẫn là không. Đến 18h ngày chủ nhật họ mang tôi xuống phòng của bảo vệ dân phố nơi có buồng giam dành cho tội phạm bị bắt về phường, tôi tò mò bước vào và căn phòng có cửa sổ nhìn ra làm tôi thấy thật dễ chịu và thú vị.
Tự mình đóng cánh cửa lại, tôi đang thử cảm giác của những người yêu nước bị giam cầm khi họ dám dấn thân, lên tiếng phản đối những sự bất công và phản biện xã hội trước những vấn đề của quốc gia. Cảm giác không có gì đáng sợ, vì chúng tôi là những người vô tội.
Tôi cảm nhận sự gấp rút của các viên AN khi thời gian tạm giữ đã gần 48 tiếng, tôi dự đoán mình sắp được thả trong tối nay đêm chủ nhật khi đã qua các cuộc biểu tình. Hai viên AN cùng bước vào, hỏi mày có đủ tỉnh táo để nhận lại đồ hay không, tôi bảo có.
Viết biên bản nhận lại đồ và kiểm tra điện thoại vẫn còn dùng được, cmnd được trả lại và tôi ký tên vào.
- Mày hay quá hé, làm việc thì không đủ tỉnh táo còn nhận đồ thì tỉnh táo quá hả?
- Khi nào thì nhận được đồ
- Giờ mày tỉnh táo làm việc thì tao trả
- Tôi không tỉnh táo để làm việc
Bốp... một cái tát trời giáng họ dành cho tôi khiến tôi bất ngờ, tôi cúi gầm mặt xuống và không nói bất cứ lời nào. Ánh mắt đầy căm phẫn tôi cúi xuống và không nói gì nữa. Viên AN lớn tuổi nhìn đồng hồ và nói trả nó đi.
- Mày đừng để tao gặp mày biểu tình một lần nữa, ra đường gặp tao thì né đi chỗ khác. Lần sau mày không may mắn được vậy đâu!
Tôi nhận lại điện thoại của mình và cmnd, bước ra khỏi căn phòng tôi như vỡ oà trong sung sướng, muốn la lên thật to và chạy đến bắt tay với những người đã giam giữ đánh đập tôi trong suốt 48 tiếng vừa qua như những người Việt Nam nhìn thấy đội tuyển mình vô địch năm 2008, không một chút hận thù tôi bước ra khỏi đồn CA phường 15 và bắt xe ôm đi về nhà phía sau là những AN bắt đầu theo dõi khi tôi vừa bước ra khỏi đồn.
Cảm giác 48 tiếng cũng nhiều thú vị, và sau đó ai gặp cũng nói tôi chững chạc hơn và mạnh mẽ hơn, lớn khôn hơn nhiều. Lần đầu tiên của tôi vào đồn là thế đấy, khi chúng ta được nghe nhiều về ma nhưng điều khiến ta sợ là vì ta chưa biết con ma nó ra sao. Một lần vào đồn đã khiến tôi xua tan nỗi sợ đánh đập và nó làm tôi mạnh mẽ hơn trong công cuộc khó khăn này “lửa thử vàng, gian nan thử sức” là những thứ tôi đã trải nghiệm!
Hết ./.————
Cảm ơn anh Uy đã chia sẽ kinh nghiệm đi tù, cảm ơn bác Thắng đã hỗ trợ tinh thần, cảm ơn a Lâm đã hỗ trợ truyền thông đưa tin, cảm ơn anh Khanh đã gọi về thông báo cho Mẹ em, anh Long về Cần Thơ đón mẹ, chị Phương đã sốt sắn tìm kiếm em và đón em, anh Danh đã hỏi thăm tin tức và nhờ luật sư bảo lãnh... còn nhiều rất nhiều những anh chị em cô dì chú bác đã giúp đỡ quan tâm cho Tín trong suốt những ngày qua mà Tín không thể cảm ơn hết từng người được! Xin nhận nơi Tín lòng biết ơn và tri ân, đúng là hoạn nạn mới thấy chân tình.
Tín may mắn hơn vì có những người đồng đội còn những người có chung hoàn cảnh họ không được may mắn như Tín họ quá thê thảm khi bị đánh đập dã man và có người còn đi tù với những bản án cầm cục đá 33kg ném vào CA, hãy trang bị cho mình những kiến thức, nó rất hữu ích khi bạn gặp vấn đề!
Chúc các bạn bị bắt như Tín, sắp như Tín, sẽ như Tín và đang như Tín mạnh mẽ vượt qua sóng gió!
“2 Lắc” xin chào!
Nguyễn Tín

No comments:

Post a Comment