Chạy trời không khỏi bẩn!
Dường như, chưa khi nào người dân Việt Nam lại phải “đương đầu” với nhiều loại thực phẩm bẩn như hiện nay. Từ các món ăn khô đến ướt, từ món mặn đến món ngọt, từ đồ dầm cho đến đồ chín, từ bữa sáng đến bữa đêm… nguy cơ bị đầu độc từ thực phẩm luôn rình rập. Cái sự bẩn của thực phẩm dường như không còn giới hạn ở mức đau bụng, tiêu chảy mà đã có người cho rằng, tình trạng bệnh ung thư gia tăng cũng liên quan đến thực phẩm bẩn, thực phẩm nhiễm hóa chất….
Ngô được chiên bằng mỡ phế thải (Ảnh: Phúc Hưng)
Thống kê được đưa ra trong Hội nghị khoa học An toàn vệ sinh thực phẩm lần thứ 5 tổ chức tại Hà Nội vào ngày 23/12/2009 cho thấy: có tới 56% các mẫu thực phẩm được xét nghiệm bị nhiễm vi sinh vật và nhiều loại thực phẩm bị nhiễm chất hóa học, chất kích thích tăng trưởng, chất hỗ trợ chế biến, chất chống oxy hóa… ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe con người. Các chuyên gia tham dự Hội nghị này đều có cùng chung nhận định, ngày càng có nhiều loại thực phẩm bị nhiễm hóa chất và chất kích thích. Việc phát hiện thực phẩm nhiễm Listeria Monocytogene gây ngộ độc, sảy thai và thai chết lưu gần đây là một ví dụ đau lòng nhưng có thật. Từ đầu năm 2009 đến nay, cả nước tạm thời ghi nhận con số 111 vụ ngộ độc thực phẩm với hơn 4.100 người mắc, trong đó 31 người tử vong.
Càng về thời điểm cuối năm, thông tin về những vụ thực phẩm bẩn lại càng xuất hiện dồn dập. Sau khi phát hiện 3 tấn mỡ thối đang trên đường nhập lò làm bánh trung thu, tháng 9/2009, công an TP Hà Nội phát hiện, thu giữ 50 tấn mỡ đang trên đường vận chuyển và lưu giữ tại một nhà kho nằm trên địa phận huyện Đông Anh.
Tiếp đó, cơ quan chức năng cũng phát hiện hàng loạt tấn mỡ thối tại Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh. Tháng 11/2009, Phòng PC36 CATP Hồ Chí Minh tiếp tục phát hiện hai cơ sở chuyên sản xuất mỡ bột, tóp mỡ từ lòng phèo, da, mỡ động vật còn dính phân đang hoạt động hết công suất. Tang vật thu được là 70 tấn mỡ.
Tháng 12, tại tỉnh Thừa Thiên Huế, lực lượng chức năng khám phá hai kho chứa hàng chục tấn mỡ thối với quy trình chế biến khép kín xứng đáng được xếp hạng “siêu bẩn”.
Cũng trong tháng này, lực lượng chức năng tại Hà Nội phát hiện mối quan hệ giữa những cơ sở sản xuất mỡ bẩn với một cơ sở chuyên chế biến quẩy, ngô chiên tại làng La Phù, Hoài Đức, Hà Nội. Và mới đây nhất, một cơ sở làm mứt Tết tại TP Hồ Chí Minh bỗng nhiên “nổi đình đám” khi hàng tấn nguyên liệu làm mứt đựng trong các thùng phuy với hằng hà sa số dòi bọ...
Nằm cùng những miếng nguyên liệu mứt là dòi, ruồi nhặng, thằn lằn và cả phân gián (Ảnh: Công Quang)
Đã có cả một chương trình của cơ quan quản lý kêu gọi mỗi người tiêu dùng là một “nhà thông thái”. Tuy nhiên, với những hoạt động tinh vi của các cơ sở, cá nhân cố tình sản xuất, lưu thông thực phẩm bẩn thì các “nhà thông thái” cũng bó tay.
"Mực bẩn" được chế biến tại chợ đầu mối Long Biên, Hà Nội (Ảnh: Phúc Hưng)
Công nghệ chế biến được các nhân công mô tả chính xác như những nhân viên kỹ thuật đích thực: mực bẩn đông lạnh được bóc sạch, sau đó cho vào thùng có chứa nước rồi đổ nửa cân muối, 1/3 cây đá và khoảng 250ml hóa chất hydrogen peroxide vào ngâm trong vòng 1 tiếng. Sau đó, mực được đưa vào máy quay ly tâm “làm trắng”, rửa sạch và đóng thùng xốp đem đi tiêu thụ.
Có mặt tại thời điểm kiểm tra, PV Dân trí ghi nhận, trong số những thùng mực chưa được tẩy rửa có thùng đã bốc mùi và đầy dòi bọ. Mỗi ngày, hai ki ốt “làm trắng mực” hoàn thành cả tấn mực hóa chất để đưa vào thị trường.
Trong khi đó, việc chế biến mỡ thối, hành phi bẩn, quẩy chiên “ô nhiễm” theo lời khai của các chủ lò chế biến mỡ phế phẩm cho thấy, “công nghệ” được khép kín, chuyên môn hóa từ khâu thu mua, tái chế và tiêu thụ. Đơn cử như tại các cơ sở chế biến tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, những phế phẩm động vật được thu mua giá siêu rẻ (2.000 - 4.000 đồng/kg) tại các tỉnh xa rồi dùng xe đông lạnh hoặc xe tải chở về chế biến.
Những thùng phuy đựng dầu, mỡ siêu bẩn (Ảnh: Phúc Hưng)
Mỡ được sơ chế bằng cách cho vào chảo, đun sôi; sau đó được “bốc” ra bằng xẻng, để nguội cho máy ép thành các tảng mỡ. Với mỡ, dầu ăn thải loại, việc chế biến còn có phần đơn giản hơn: Số mỡ này được đổ vào các bể chứa, lọc cặn để lấy mỡ trong, dồn vào thùng chứa và chiết dần ra can nhựa để bán.
Thực phẩm bẩn sau khi được chế biến, đóng gói sẽ được “phân phối” đến các điểm kinh doanh rồi đến tay người tiêu dùng, kết thúc một “hành trình đầu độc” đáng sợ.
Thâm nhập những lò thực phẩm “siêu bẩn”
(Dân trí) - Ruốc thịt được “làm hàng” bằng phẩm màu, hương thịt tổng hợp. Bóng bì mốc meo, bốc mùi, phơi trên bãi rác. Miến giăng từ góc chuồng lợn tới miệng cống… “Đột nhập” những làng nghề chế biến thực phẩm, phóng viên Dân trí ghi lại những cảnh tượng rùng mình...
Ruốc “ruồi”
Làng Phú Thị (Mễ Sở, Văn Giang, Hưng Yên) vào vụ làm hàng tết. Các lò làm ruốc đỏ lửa ngày đêm, giá tăng mà không đủ hàng xuất.
Lò ruốc T - T gần cuối làng, la liệt khay chậu, máng tôn rải từ cổng vào sân phơi bêu các loại ruốc thịt heo, gà. Sân cổng, cột kèo, nền bếp lò đâu đâu cũng nhớp nháp thứ nước mỡ lưu cữu từ ngày này qua tháng khác. Nồi xao ruốc, đũa xẻng đảo, máy xay, máng chậu đựng thành phẩm đều cáu két, đóng cặn mỡ mốc loang lổ.
Ruốc phơi giữa sân mà không được che đậy (Ảnh: Phương Thảo)Giữa sân, 3 rổ sảo cỡ đại đựng mẻ ruốc gà vừa ra lò. 3-4 nhân công tay trần xúm lại ngồi xoa, đảo sảo ruốc còn bốc hơi.
Cả chục khay thành phẩm loại còn ướt, loại đã khô se phơi mặt khắp sân. Từng đám ruồi vo vo trên mặt khay, bay vù tán loạn cả cụm mỗi khi có bàn tay người xóc đảo lia qua dù chẳng ai buồn đuổi.
Công đoạn cuối cùng, một máng lớn ruốc thịt được bê đến bên máy đánh bông cáu két. Thành phẩm hoàn thiện giảm hẳn được tông màu, sợi ruốc đỡ màu vàng ké, thô bết. Từng bịch 5-7kg được đóng túi nilon vứt lỏng chỏng từ cửa bếp tới nền nhà kho, giá bán từ 110.000-130.000 đ/kg tùy loại thịt heo hay gà.
Không biết ai có thể đảm bảo độ sạch, an toàn của sản phẩm với quy trình sản xuất “trần trụi” 100% như vậy.
Phía đông làng, lò ruốc N - K trông còn nhếch nhác hơn. Tường ngoài khu lò xao rang bê bết than bùn. Một miệng cống tông hốc từ khu sân chế biến đổ ra rãnh nước chảy bên chân tường, đen xỉn, đặc quánh, bốc mùi đạm thịt ôi thiu, phân hủy.
Từ cửa xưởng nhem nhuốc nhìn vào sân, một mảnh bạt cũ kỹ trải rộng, ruốc thành phẩm ngồn ngộn, chất có ngọn. Đối diện sân phơi là khu chuồng nuôi lợn hôi rình, ông chủ đang hất mấy thùng nước rửa chuồng, nước bắn tung tóe cả vào đống ruốc đang phơi.
Dãy lò xao ruốc khoảng 5 bếp, 3-4 người làm xóc đảo các chảo thịt, trang phục lao động là những bộ đồ kiểu thợ hồ lấm lem, cáu két. Cũng cảnh “tay không bắt giặc”, dép ủng đi lại lệt bệt qua lại những mẹt thịt đang được đập, giã ngay trên nền đất cũng nhem nhuốc, keo két. Góc hiên nhà xếp bịch lớn bịch nhỏ ruốc thành phẩm ẩm mốc..
Cách hóa phép, làm màu cho loại sản phẩm rẻ rề này là đủ thứ hóa chất đóng thùng xếp bên hông xưởng, nét bút dạ viết ngoài nguệch ngoạc mấy chữ: hương thịt, màu, bột ngọt... “Muốn có hàng rẻ hơn nữa cũng có nhưng phải đặt. Hàng chỉ dùng nấu cháo vì vị mặn khá gắt để “hãm” mùi...” - bà chủ lò quả quyết.
Khay đựng ruốc cáu đen (Ảnh: Phương Thảo)Thùng nước màu chứa thứ chất lỏng màu nâu vàng sẫm như màu cánh gián. Một cốc nhỏ nước màu rót vào chảo thịt bự chảng lâm râm xôi trên lò, sợi thịt nguyên liệu từ màu tái xám, thâm bầm đã vàng ruộm, bắt mắt hơn nhiều.
Những xảo thịt bên cạnh cũng trắng phớ khắp mặt một lớp bột “không tên”, không ai hiểu có tác dụng gì cho việc làm ruốc.
Bóng bì “bãi rác”, miến “miệng cống”
Nơi phơi "bóng bì" là nền bê tông một công trình thủy lợi, cạnh bãi rác thải (Ảnh: Phúc Hưng)Có mặt tại khu vực Miếu Hai Xã (Dư Hàng Kênh, Lê Chân, Hải Phòng), cảnh tượng đập vào mắt chúng tôi là một sân phơi bì lợn trên nền bê tông một công trình thủy lợi. Sát ngay mép “sân phơi” là bãi bùn và rác thải sinh hoạt của người dân xung quanh mà đứng cách xa nhiều mét đã thấy xộc lên mùi ngột ngạt.
Hàng ngày, cả nghìn lượt xe qua lại cuốn theo bụi đất mù mịt, ai đi qua đây cũng phải tay bưng miệng, đeo khẩu trang để tránh bụi, tránh mùi hôi nhưng sân phơi bì lợn thì cứ “thỗn thện”, không có bất kỳ một thiết bị che chắn nào.
Từng tảng bì thành phẩm lên mốc đen mốc vàng, điểm chấm loang lổ như vãi vừng. Mặt dưới lớp bì chảy nước nhơn nhớt. Tuy nhiên, tất cả sẽ được “hô biến” sau công đoạn rán, làm phồng xốp.
Rời Hải Phòng, chúng tôi tìm đến làng nghề làm miến tại Khoái Châu (Hưng Yên) và chứng kiến hình ảnh miến tráng phơi khắp đường làng. Một bên là bờ giậu một bên là ao sình nước đen đặc, nổi bọt khí, bốc mùi hôi thối, có vị chua loét đặc trưng của bột ngâm.
Bánh tráng miến được phơi ngay trên rãnh nước thải (Ảnh: Phương Thảo)Rong tróc, sắn củ... nguyên liệu làm miến được cạo rửa cũng bên cạnh hệ thống mương ao ô nhiễm trầm trọng ấy. Việc phơi, ủ củ cũng trên bờ, trên bãi rác dọc bờ mương.
Những xưởng làm miến thủ công, bột đánh đống bên hàng rào cạnh sân. Từng mẻ bánh tráng ra lò, được cắt sợi cũng ngay trên mảnh sân ấy, nhoe nhoét nước, nhờn két mỡ bột, không một dụng cụ chứa đựng.
Bánh tráng, miến thành phẩm phơi đầy khắp nóc chuồng lợn xập xệ, hôi hám. Từng dải bánh treo thòng từ tường xuống, chấm miệng cống nước thải từ chuồng lợn ra; nhiều tấm tụt hẳn xuống, cuộn lăn lông lốc trên đường làng đầy phân súc vật...
(Dân trí) - Ruốc thịt được “làm hàng” bằng phẩm màu, hương thịt tổng hợp. Bóng bì mốc meo, bốc mùi, phơi trên bãi rác. Miến giăng từ góc chuồng lợn tới miệng cống… “Đột nhập” những làng nghề chế biến thực phẩm, phóng viên Dân trí ghi lại những cảnh tượng rùng mình...
Ruốc “ruồi”
Làng Phú Thị (Mễ Sở, Văn Giang, Hưng Yên) vào vụ làm hàng tết. Các lò làm ruốc đỏ lửa ngày đêm, giá tăng mà không đủ hàng xuất.
Lò ruốc T - T gần cuối làng, la liệt khay chậu, máng tôn rải từ cổng vào sân phơi bêu các loại ruốc thịt heo, gà. Sân cổng, cột kèo, nền bếp lò đâu đâu cũng nhớp nháp thứ nước mỡ lưu cữu từ ngày này qua tháng khác. Nồi xao ruốc, đũa xẻng đảo, máy xay, máng chậu đựng thành phẩm đều cáu két, đóng cặn mỡ mốc loang lổ.
Ruốc phơi giữa sân mà không được che đậy (Ảnh: Phương Thảo)
Cả chục khay thành phẩm loại còn ướt, loại đã khô se phơi mặt khắp sân. Từng đám ruồi vo vo trên mặt khay, bay vù tán loạn cả cụm mỗi khi có bàn tay người xóc đảo lia qua dù chẳng ai buồn đuổi.
Công đoạn cuối cùng, một máng lớn ruốc thịt được bê đến bên máy đánh bông cáu két. Thành phẩm hoàn thiện giảm hẳn được tông màu, sợi ruốc đỡ màu vàng ké, thô bết. Từng bịch 5-7kg được đóng túi nilon vứt lỏng chỏng từ cửa bếp tới nền nhà kho, giá bán từ 110.000-130.000 đ/kg tùy loại thịt heo hay gà.
Không biết ai có thể đảm bảo độ sạch, an toàn của sản phẩm với quy trình sản xuất “trần trụi” 100% như vậy.
Phía đông làng, lò ruốc N - K trông còn nhếch nhác hơn. Tường ngoài khu lò xao rang bê bết than bùn. Một miệng cống tông hốc từ khu sân chế biến đổ ra rãnh nước chảy bên chân tường, đen xỉn, đặc quánh, bốc mùi đạm thịt ôi thiu, phân hủy.
Từ cửa xưởng nhem nhuốc nhìn vào sân, một mảnh bạt cũ kỹ trải rộng, ruốc thành phẩm ngồn ngộn, chất có ngọn. Đối diện sân phơi là khu chuồng nuôi lợn hôi rình, ông chủ đang hất mấy thùng nước rửa chuồng, nước bắn tung tóe cả vào đống ruốc đang phơi.
Dãy lò xao ruốc khoảng 5 bếp, 3-4 người làm xóc đảo các chảo thịt, trang phục lao động là những bộ đồ kiểu thợ hồ lấm lem, cáu két. Cũng cảnh “tay không bắt giặc”, dép ủng đi lại lệt bệt qua lại những mẹt thịt đang được đập, giã ngay trên nền đất cũng nhem nhuốc, keo két. Góc hiên nhà xếp bịch lớn bịch nhỏ ruốc thành phẩm ẩm mốc..
Cách hóa phép, làm màu cho loại sản phẩm rẻ rề này là đủ thứ hóa chất đóng thùng xếp bên hông xưởng, nét bút dạ viết ngoài nguệch ngoạc mấy chữ: hương thịt, màu, bột ngọt... “Muốn có hàng rẻ hơn nữa cũng có nhưng phải đặt. Hàng chỉ dùng nấu cháo vì vị mặn khá gắt để “hãm” mùi...” - bà chủ lò quả quyết.
Khay đựng ruốc cáu đen (Ảnh: Phương Thảo)
Những xảo thịt bên cạnh cũng trắng phớ khắp mặt một lớp bột “không tên”, không ai hiểu có tác dụng gì cho việc làm ruốc.
Bóng bì “bãi rác”, miến “miệng cống”
Nơi phơi "bóng bì" là nền bê tông một công trình thủy lợi, cạnh bãi rác thải (Ảnh: Phúc Hưng)
Hàng ngày, cả nghìn lượt xe qua lại cuốn theo bụi đất mù mịt, ai đi qua đây cũng phải tay bưng miệng, đeo khẩu trang để tránh bụi, tránh mùi hôi nhưng sân phơi bì lợn thì cứ “thỗn thện”, không có bất kỳ một thiết bị che chắn nào.
Từng tảng bì thành phẩm lên mốc đen mốc vàng, điểm chấm loang lổ như vãi vừng. Mặt dưới lớp bì chảy nước nhơn nhớt. Tuy nhiên, tất cả sẽ được “hô biến” sau công đoạn rán, làm phồng xốp.
Rời Hải Phòng, chúng tôi tìm đến làng nghề làm miến tại Khoái Châu (Hưng Yên) và chứng kiến hình ảnh miến tráng phơi khắp đường làng. Một bên là bờ giậu một bên là ao sình nước đen đặc, nổi bọt khí, bốc mùi hôi thối, có vị chua loét đặc trưng của bột ngâm.
Bánh tráng miến được phơi ngay trên rãnh nước thải (Ảnh: Phương Thảo)
Những xưởng làm miến thủ công, bột đánh đống bên hàng rào cạnh sân. Từng mẻ bánh tráng ra lò, được cắt sợi cũng ngay trên mảnh sân ấy, nhoe nhoét nước, nhờn két mỡ bột, không một dụng cụ chứa đựng.
Bánh tráng, miến thành phẩm phơi đầy khắp nóc chuồng lợn xập xệ, hôi hám. Từng dải bánh treo thòng từ tường xuống, chấm miệng cống nước thải từ chuồng lợn ra; nhiều tấm tụt hẳn xuống, cuộn lăn lông lốc trên đường làng đầy phân súc vật...
Kỳ 3: Rối “tít mù” trách nhiệm an toàn thực phẩm
(Dân trí) - Trong khi vấn đề an toàn thực phẩm khiến nhiều người phải “rùng mình” thì quả bóng trách nhiệm lại đang được tới 5 Bộ “đá” quẩn quanh. Không ai đứng ra chịu trách nhiệm đến cùng dù vẫn có Bộ thừa nhận vai trò “nhạc trưởng”…
Bộ trưởng không thể phê bình Bộ trưởng!
Tại diễn đàn Quốc hội, khi đặt vấn đề trách nhiệm đối với chất bảo quản độc hại từ hoa quả nhập ngoại thì lần lượt các Bộ trưởng Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đứng lên giải đáp, nhưng người nghe vẫn không thông. Riêng Bộ trưởng Y tế phải đứng lên tới 3 lần, cuối cùng cũng đành “bó tay” trước câu hỏi hết sức rõ ràng của đại biểu và phải… khất trả lời bằng văn bản.
Thực tế lúc đó, không phải Bộ trưởng Y tế Nguyễn Quốc Triệu không phác họa được trách nhiệm của mỗi Bộ. Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có trách nhiệm về chất bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu. Việc chế biến, phẩm màu nào được cho vào, không cho vào công nghệ thuộc về trách nhiệm của Bộ Công thương. Quy trình từ trang trại đến mâm cơm, Bộ Y tế là người được Nhà nước giao quản lý, quán xuyến.
Tuy nhiên, ứng vào một trường hợp cụ thể thì cả 3 Bộ trưởng đành bối rối nhìn nhau!
Đề cập đến vấn đề “rất rối” này, đại biểu - Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, cho rằng, những quy định của Pháp lệnh An toàn thực phẩm hiện hành không chi tiết, không gắn liền với trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân trong từng lĩnh vực cho nên không làm bật lên được trách nhiệm của từng Bộ, từng địa phương ở trong lĩnh vực như thế nào.
Cũng theo ông Thuyết, vì không có chế tài mạnh đối với những người sản xuất, đối với người kinh doanh, đối với cơ quan quản lý Nhà nước, nên khi để xảy ra những vụ việc ở trong lĩnh vực địa phương nào, vấn đề xử lý thường không đạt được hiệu quả.
Đề nghị thành lập cơ quan độc lập quản lý chuyên ngành ATTP
Việc cần có một nhạc trưởng tài ba để không có tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” là vấn đề được đặt ra trong quá trình xây dựng Luật An toàn thực phẩm.
Hiện Dự án Luật An toàn thực phẩm đặt vấn đề Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm và phân công cho Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế có trách nhiệm giúp Chính phủ quản lý.
Tuy nhiên, với quan điểm “Bộ trưởng khó nói với Bộ trưởng”, nhiều ý kiến đề nghị thành lập một cơ quan độc lập quản lý chuyên ngành an toàn thực phẩm trực thuộc Chính phủ, ở địa phương thì trực thuộc Ủy ban nhân dân các cấp.
Ủy viên Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường Nguyễn Đình Xuân cho rằng, về lâu dài nên có một cơ quan trực thuộc Chính phủ để có phạm vi hoạt động bao trùm lên tất cả những hoạt động của các Bộ, ngành khác.
Mới đây, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đề cập đến việc học theo kinh nghiệm của nước Anh và của Mỹ là có các Ủy ban quốc gia về thực phẩm và thuốc. Ủy ban này hàng tháng đều họp công khai và truyền hình trực tiếp, nhân dân có quyền đến tham dự và có quyền đặt câu hỏi, còn người chủ trì phải đưa ra vấn đề và đưa ra các giải pháp.
Ông Thuyết cũng đề nghị một phương án khác là giao trách nhiệm chính cho… Bộ Khoa học và công nghệ! Theo lý giải của ông Thuyết, Bộ Y tế quá nhiều việc, quá bận, phải tập trung vào phòng dịch, phòng bệnh rồi khám, chữa bệnh cho nhân dân, không có điều kiện để chăm lo kỹ đến công việc bảo đảm an toàn thực phẩm.
Vậy là trong khi vấn đề trách nhiệm thuộc về ai, phân công như thế nào vẫn đang phải tranh cãi tiếp thì hàng ngày các vụ việc, các sự thật về thực phẩm bẩn vẫn tiếp tục xảy ra, tiếp tục được phanh phui, mà người tiêu dùng cũng chỉ biết “rùng mình”.
(Dân trí) - Trong khi vấn đề an toàn thực phẩm khiến nhiều người phải “rùng mình” thì quả bóng trách nhiệm lại đang được tới 5 Bộ “đá” quẩn quanh. Không ai đứng ra chịu trách nhiệm đến cùng dù vẫn có Bộ thừa nhận vai trò “nhạc trưởng”…
Bộ trưởng không thể phê bình Bộ trưởng!
Tại diễn đàn Quốc hội, khi đặt vấn đề trách nhiệm đối với chất bảo quản độc hại từ hoa quả nhập ngoại thì lần lượt các Bộ trưởng Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đứng lên giải đáp, nhưng người nghe vẫn không thông. Riêng Bộ trưởng Y tế phải đứng lên tới 3 lần, cuối cùng cũng đành “bó tay” trước câu hỏi hết sức rõ ràng của đại biểu và phải… khất trả lời bằng văn bản.
Thực tế lúc đó, không phải Bộ trưởng Y tế Nguyễn Quốc Triệu không phác họa được trách nhiệm của mỗi Bộ. Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có trách nhiệm về chất bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu. Việc chế biến, phẩm màu nào được cho vào, không cho vào công nghệ thuộc về trách nhiệm của Bộ Công thương. Quy trình từ trang trại đến mâm cơm, Bộ Y tế là người được Nhà nước giao quản lý, quán xuyến.
Tuy nhiên, ứng vào một trường hợp cụ thể thì cả 3 Bộ trưởng đành bối rối nhìn nhau!
(Minh họa: Ngọc Diệp)
Thực tế có đến 5 Bộ có trách nhiệm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm là Y tế, Công Thương, Khoa học - Công nghệ, Tài nguyên - Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhưng không có Bộ nào đứng ra nhận trách nhiệm đến cùng.
Thừa nhận vai trò “nhạc trưởng”, nhưng Bộ trưởng Y tế cũng mong có sự “thông cảm”. Theo người đứng đầu ngành Y tế, vấn đề đặt ra là cơ chế phải rõ ràng giữa các cơ quan thường trực, các cơ quan phối hợp và phải có ban chỉ đạo vì ngành nọ chỉ huy ngành kia rất khó. “Bộ trưởng nọ gọi điện phê bình Bộ trưởng kia thì cũng phải suy nghĩ”, ông Triệu phân trần. Đề cập đến vấn đề “rất rối” này, đại biểu - Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, cho rằng, những quy định của Pháp lệnh An toàn thực phẩm hiện hành không chi tiết, không gắn liền với trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân trong từng lĩnh vực cho nên không làm bật lên được trách nhiệm của từng Bộ, từng địa phương ở trong lĩnh vực như thế nào.
Cũng theo ông Thuyết, vì không có chế tài mạnh đối với những người sản xuất, đối với người kinh doanh, đối với cơ quan quản lý Nhà nước, nên khi để xảy ra những vụ việc ở trong lĩnh vực địa phương nào, vấn đề xử lý thường không đạt được hiệu quả.
Đề nghị thành lập cơ quan độc lập quản lý chuyên ngành ATTP
Việc cần có một nhạc trưởng tài ba để không có tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” là vấn đề được đặt ra trong quá trình xây dựng Luật An toàn thực phẩm.
Hiện Dự án Luật An toàn thực phẩm đặt vấn đề Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm và phân công cho Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế có trách nhiệm giúp Chính phủ quản lý.
Tuy nhiên, với quan điểm “Bộ trưởng khó nói với Bộ trưởng”, nhiều ý kiến đề nghị thành lập một cơ quan độc lập quản lý chuyên ngành an toàn thực phẩm trực thuộc Chính phủ, ở địa phương thì trực thuộc Ủy ban nhân dân các cấp.
Ủy viên Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường Nguyễn Đình Xuân cho rằng, về lâu dài nên có một cơ quan trực thuộc Chính phủ để có phạm vi hoạt động bao trùm lên tất cả những hoạt động của các Bộ, ngành khác.
Mới đây, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đề cập đến việc học theo kinh nghiệm của nước Anh và của Mỹ là có các Ủy ban quốc gia về thực phẩm và thuốc. Ủy ban này hàng tháng đều họp công khai và truyền hình trực tiếp, nhân dân có quyền đến tham dự và có quyền đặt câu hỏi, còn người chủ trì phải đưa ra vấn đề và đưa ra các giải pháp.
Ông Thuyết cũng đề nghị một phương án khác là giao trách nhiệm chính cho… Bộ Khoa học và công nghệ! Theo lý giải của ông Thuyết, Bộ Y tế quá nhiều việc, quá bận, phải tập trung vào phòng dịch, phòng bệnh rồi khám, chữa bệnh cho nhân dân, không có điều kiện để chăm lo kỹ đến công việc bảo đảm an toàn thực phẩm.
Vậy là trong khi vấn đề trách nhiệm thuộc về ai, phân công như thế nào vẫn đang phải tranh cãi tiếp thì hàng ngày các vụ việc, các sự thật về thực phẩm bẩn vẫn tiếp tục xảy ra, tiếp tục được phanh phui, mà người tiêu dùng cũng chỉ biết “rùng mình”.
No comments:
Post a Comment